Oorlog Oekraïne: "Op korte termijn geen algemeen kunstmesttekort in België"

BASF levert geen grondstoffen meer aan EuroChem

EuroChem, een meststoffenproducent met hoofdzetel in Zwitserland, kwam in het vizier van de Europese sancties door zijn Russische aandeelhouder Andrej Melnitsjenko. Het bedrijf communiceerde donderdag dat Melnitsjenko zich heeft teruggetrokken als bestuurder en "main beneficiary", maar of de banden tussen de Russische miljardair en EuroChem daarmee volledig verbroken zijn is niet duidelijk.

EuroChem nam een tiental jaar geleden de meststoffenproductie van BASF over in de Antwerpse haven. Daardoor zijn de sites er verweven. Zo levert BASF rechtstreeks ammoniak aan EuroChem en produceert dat laatste bedrijf stoom dat door andere bedrijven in de haven gebruikt wordt.

Omwille van de Europese sancties die werden opgelegd aan de (ex-)eigenaar van EuroChem heeft BASF nu ook beslist om geen grondstoffen meer te leveren aan EuroChem waardoor dat laatste bedrijf zich verplicht zag om de productie van meststoffen op zijn site in België stop te zetten. BASF hanteert naar eigen zeggen het voorzichtigheidsprincipe en zal niet meer leveren tot EuroChem voldoende aan Europa heeft aangetoond dat de banden met Melnitsjenko verbroken zijn.

Rosier in financiële nood

Ook een andere meststoffenproducent met een productievestiging in ons land trekt aan de alarmbel. Rosier, een beursgenoteerd bedrijf met vestigingen in het Henegouwse Moustier en in het Nederlandse Sas van Gent, ondervindt behoorlijk wat hinder van de oorlog in Oekraïne. Zowel aan aanbod- als aan vraagzijde.

Zo draait Rosier 10 procent van zijn omzet in Oekraïne, maar kan het door de oorlog zijn klanten in dat land niet beleveren. Ook het aanbod staat onder druk want de grondstoffen- en energieprijzen zijn sterk gestegen en bepaalde cruciale grondstoffen zijn zelfs niet beschikbaar. Zo haalt Rosier bijna een vijfde van zijn voorraden bij leveranciers in Rusland en Wit-Rusland, maar de economische sancties hebben die bevoorrading stilgelegd.

Dit zorgt ervoor dat het bedrijf nog in grotere financiële nood is gekomen dan het al zat. Volgens de bedrijfsrevisor zou de continuïteit van het bedrijf in gevaar kunnen komen. In afwachting van een onderzoek naar verschillende maatregelen zoals een overbruggingskrediet, alternatieven voor Oekraïense klanten en aanvoer van andere grondstoffen, heeft Rosier aan de beurswaakhond FMSA gevraagd om het aandeel op de beurs in Brussel te schorsen.

Belgische aanvoer op korte termijn verzekerd

Aangezien EuroChem en Rosier allebei een productievestiging in België hebben, is het maar de vraag of dit ook impact heeft op de bevoorrading van de Belgische landbouwers. EuroChem is zelfs de meststoffenproducent met de grootste capaciteit in België.

Volgens Peter Jaeken, secretaris-generaal van BELFertil, de Belgische belangenverdediger van de industrie van minerale meststoffen, zal dit op korte termijn niet leiden tot een structureel kunstmesttekort op de Belgische markt. "Al kunnen er lokaal wel leveringsproblemen zijn, zeker voor landbouwers die zich te laat hebben ingedekt."

Jaeken wijst erop dat de nodige voorraden grotendeels beschikbaar zijn, al is het wel aan historische recordprijzen”, klinkt het. Zo is de prijs van stikstof bijvoorbeeld drie tot vier keer hoger dan een jaar eerder. Daardoor verwacht hij dat landbouwers misschien minder meststoffen zullen gebruiken dan optimaal en dat kan een impact hebben op de opbrengst.

Het teeltseizoen in het noordelijk halfrond is van start gegaan, maar deze problemen komen in eerste instantie acuut tot uiting in Europa. Aantrekkende graanprijzen kunnen op andere continenten leiden tot een aangepaste strategie van hun landbouwers en overheden. Binnen een paar maanden begint de voorbereiding voor het seizoen in het zuidelijk halfrond met doorgaans een problematischere koopkracht.

Dat neemt volgens hem niet weg dat de globale beschikbaarheid van de grondstoffen onveranderd is, maar de snelle en drastische ontkoppeling ervan is wel problematisch voor Europa, onder meer op vlak van prijs en bevoorrading. Op Europees niveau is de productie van ammoniak, een basisbouwsteen van minerale meststoffen, wel afgebouwd omwille van de torenhoge Europese gasprijs. Dat was al zo in het najaar van 2021 en zette de bevoorrading van sommige meststoffen toen al onder druk", luidt het.

“Maar sta mij toe om te zeggen dat het bijzonder moeilijk is om duidelijke uitspraken te doen, zelfs over de nabije toekomst. Vandaag hangt er een serieuze mist over het hele marktgebeuren”, zegt Jaeken. Hij wijst erop dat de situatie absoluut onuitgegeven is. “Er zijn ook heel veel onzekere factoren. Wat als er snel een staakt-het-vuren komt? Wat als Rusland de gaskraan volledig dicht draait voor Europa? Welke sancties gaat Europa nog instellen?, Hoe snel kunnen de aanvoerketens zich herstellen?,… Al die factoren zullen de beschikbaarheid van kunstmest voor onze landbouwers beïnvloeden”, besluit hij.