Omwonenden pluimveeverwerker Empro verbolgen om geurvonnis: boete maar geen exploitatieverbod

Het vonnis van de Gentse rechtbank is er één die alle partijen eerder ongelukkig stemt. Tomas Mannaert zetelt in de gemeenteraad en is trekker van het actiecomité ‘Bad smell Hoogveld’. Hij wil bovenal dat er een einde komt aan de geurhinder. “Een zwaar hinderlijke, rotte geur”, zegt Mannaert. “Moest het niet zo erg zijn, dan zouden mensen het ook niet volhouden om er sinds 2017 tegen te strijden. Recent nog hebben mensen in mijn straat hun communiefeest afgebroken omdat de stank niet te harden was. Je moet tolerant zijn, maar ergens stopt het.”

Tien jaar stank

Het dispuut tussen Empro en de buurtbewoners loopt al langer dan vandaag. Het bedrijf heeft zich in 2015 in Dendermonde gevestigd. Al snel volgden klachten vanwege de geurhinder, die nu in de rechtbank worden uitgevochten. Ditmaal moest Empro zich voor de correctionele rechtbank verantwoorden voor inbreuken die dateren van 2023 en 2024. Ook de zaakvoerder werd gedagvaard. Het openbaar ministerie vroeg 8.000 euro boete voor de man en 40.000 euro boete voor het bedrijf, maar het bedrijf ontkende dat er sprake is van abnormale of structurele geurhinder. De rechtbank veroordeelde de NV Empro maandag tot een effectieve geldboete van 120.000 euro en een verbeurdverklaring van een bedrag van 29.388 euro als illegaal vermogensvoordeel. De zaakvoerder werd vrijgesproken, omdat de rechtbank niet met zekerheid kon vaststellen of hij effectief beslissingsmacht had binnen het bedrijf.

In 2021 werd het bedrijf ook al eens door de correctionele rechtbank in Dendermonde veroordeeld tot een boete van 56.000 euro voor verschillende inbreuken op de milieuwetgeving in 2018 en 2019. Het exploitatieverbod waar het parket om gevraagd had, werd toen eveneens niet opgelegd. De firma tekende geen beroep aan maar de klachten hielden aan.

Meerdere inbreuken

De jaren nadien stelde de omgevingsinspectie diverse schendingen vast van de milieuregelgevingen inzake afvalwater en grondwater. "De correcte werking van de waterzuiveringsinstallatie werd ook onvoldoende opgevolgd", zegt de rechtbank in een persbericht. "Meerdere bijzondere voorwaarden van de omgevingsvergunning werden eveneens niet ten volle nageleefd. Op 30 juni 2022 werd aan Empro een nieuwe omgevingsvergunning verleend, met daarin onder andere een aantal bijkomende maatregelen om geurhinder te voorkomen."

In het najaar van 2023 stelde de omgevingsinspectie opnieuw diverse inbreuken vast, onder meer met het geloosde afvalwater, de opslag van dierlijke bijproducten, etikettering, het gebrek aan ontsmettende voet- of wielbaden en het niet nemen van de jaarlijkse grondwatermonsters. "Ondanks een nieuw gebouwde schouw was er ook opnieuw sprake van regelmatige geurhinder. Volgens een onafhankelijk deskundige werden de geuremissies minstens sinds 12 december 2023 meerdere keren waargenomen tot afstanden van 700 tot 1.100 meter van het bedrijf. Bij sommige vaststellingen werd de geurhinder door de inspectie als onaanvaardbaar hinderlijk omschreven”, meldt de rechtbank.

Empro moest zich verantwoorden voor een schending van de zorgvuldigheidsplicht, een schending van de algemene, sectorale of bijzondere exploitatie- en vergunningsvoorwaarden door onder andere het veroorzaken van aanhoudende geurhinder, en een schending van de vergunningsplicht.

Empro vraagt vrijspraak

Het bedrijf had de vrijspraak gevraagd en aan de rechtbank meegegeven dat het voor 100 mensen direct en indirect voor tewerkstelling zorgt. "We zijn een milieu-innovatief bedrijf in de groene sector", stelde de advocaat van de vennootschap. "Als deze vordering toegekend wordt, gaan we failliet. We zijn een hinderlijk bedrijf, maar geen abnormaal hinderlijk bedrijf. We zitten in een industriegebied met de nodige afstand en we zijn 100 procent vergund op dit moment."

“Volgens de omgevingsinspectie hadden de voorvallen deels vermeden kunnen worden door een veel intensiever onderhoud en ver doorgedreven controle van de installaties, en het gebruik van technieken die op het opsporen van lekken mogelijk maakten”, aldus het vonnis. “Het staat aldus voor de rechtbank vast dat Empro, ondanks de geleverde inspanningen en investeringen, nog steeds onvoldoende maatregelen nam om dergelijke geurhinder voor de omwonenden te vermijden of minstens sterk te beperken."

In een reactie aan VILT laat Leen De Jonghe, woordvoerder van Empro Europe, weten dat het bedrijf verder zal werken aan het reduceren van de hinder. Het bedrijf verwerkt restdelen van pluimvee, en dit gaat gepaard met een sterke geur. “Eén van de zaken die we verwerken, zijn de veren”, zegt woordvoerder Leen De Jonghe van Empro. “Daar zitten heel veel proteïnen in, maar in zuivere vorm zijn deze niet verteerbaar. Wij verknippen de veren en hydroliseren ze zodat ze verteerbaar zijn in dierenvoeding. Maar hoe meer je veren verknipt, hoe meer er een soort zwavelgeur vrijkomt. Vergelijk het met de geur van verbrand haar. Verder maken we ook biostimulanten voor de landbouw, hernieuwbare materialen, biopolymeren en bestanddelen voor cosmetica. Eigenlijk zijn we een zeer duurzaam, circulair bedrijf, wat het jammer maakt dat we zoveel negatief belicht worden in de media.”

"Bewoners zonevreemd"

“In de zaak heb je 37 burgerlijke partijen, maar in feite gaat het om 15 huizen nabij het industrieterrein”, zegt De Jonghe. “De bewoners zitten eigenlijk ook zonevreemd, heel dicht binnen een straal van het industrieterrein. En met onze tak van produceren kan je eigenlijk niet geurloos werken. Maar als je kijkt naar de technieken die we toepassen, zie je dat ongeveer 99 procent van de oorspronkelijke geur wordt gereduceerd.”

Niettemin ervaren de buurtbewoners een onmiskenbare geurhinder. “Geur is natuurlijk iets subjectief, maar we onderschatten onze impact op de buurt niet”, zegt De Jonghe. “We doen ons best om het aanvaardbaar te houden en we blijven open staan voor suggesties om te verbeteren. We werken hiervoor ook heel vaak samen met experten in binnen- en buitenland. Maar een probleem is dat we bezig zijn met een pioniersactiviteit in België, en er bij de opstart nog niet goed bekend was in welke mate er hinder zou zijn. Het is voor ons een dagdagelijkse taak om de leefbaarheid voor de buurt zo hoog mogelijk te houden.”

De kans dat het dispuut buiten de rechtbank zal worden uitgeklaard, lijkt eerder klein. “In het begin zijn er dialoogmomenten geweest”, zegt Mannaert. “Voor 100 man in een zaal heeft Empro veel uitgelegd en beloofd, maar uiteindelijk is de hinder niet verdwenen. Als men onwaarheden verkondigt, beloofde ingrepen niet doet en de stank blijft aanhouden, dan verzuurt de relatie op den duur.”

"Geurcontroles zijn ondermaats"

Mannaert vindt dat de regering veel te laks optreedt tegen het bedrijf. “Er wordt hen niets in de weg gelegd”, zegt Mannaert. “Het moet allemaal gebeuren in de rechtbank. Empro weet dat ze over anderhalf of twee jaar opnieuw in de rechtbank zitten, maar ondertussen doet men gewoon verder. De controles op geurhinder zijn zeer beperkt. De omgevingsinspectie van Gent staat hiervoor in, maar men is heel laks en de controles zijn ondermaats.”

Hoewel zowel Empro als het vonnis aangeven dat er de afgelopen jaren inspanningen zijn gebeurd om de geurhinder te verminderen, hebben die volgens Mannaert ook weinig uitgemaakt. “Tweeëneenhalf jaar geleden was het inderdaad iets beter”, zegt Mannaert. “Maar sindsdien is de stank weer verslechterd. De windrichting speelt natuurlijk ook een rol. Tachtig procent van de wind is richting Lutterzele, dus daar heeft men het meeste last. We gaan de zaak nog verder bespreken met het comité, maar ik denk dat we vooral teleurgesteld zijn dat de stank verder zal blijven duren.”