OESO: "België boekt vooruitgang op vlak van milieu en klimaat, maar onvoldoende"

Het rapport werd opgesteld door 250 experts en schetst een beeld van het beleid de jongste dertien jaar. Inzake afvalbeheer en circulaire economie doet ons land het niet slecht. Maar op andere vlakken is er nog veel werk aan de winkel en het gebrek aan een coherent beleid maakt aanpassingen rond energie, mobiliteit of fiscaliteit moeilijk, zo staat te lezen in het rapport.

Energie, broeikasgassen, lucht- en waterkwaliteit

Olie en gas domineren de energiemix in ons land en het aandeel kernenergie behoort tot de hoogste in de OESO. Het aandeel van hernieuwbare energie neemt toe, maar België ligt volgens het rapport niet op schema om de doelstellingen inzake hernieuwbare energie en energie-efficiëntie te halen.

De uitstoot van broeikasgassen is tussen 2005 en 2014 gedaald, maar sindsdien gestabiliseerd. De uitstoot van het wegvervoer is in de periode 2013-2018 gestegen als gevolg van het groeiend aantal voertuigen en de toename van de afgelegde afstanden. Er zijn volgens de OESO verdere inspanningen nodig om de strengere Europese doelstellingen voor 2030 te behalen.

Voor wat de luchtkwaliteit betreft, blijft lokale verontreiniging een probleem voor de gezondheid, vooral door transport en verwarming. In sommige meetstations worden de EU-grenswaarden voor stikstofdioxide nog steeds overschreden. Ondertussen wordt 93 procent van de Belgen blootgesteld aan concentraties fijn stof (PM2,5) die boven de aanbevolen gezondheidswaarde liggen.

En ook de waterkwaliteit krijgt een onvoldoende van de OESO. In 2016-17 bereikte slechts 24 procent van de oppervlaktewaterlichamen een goede ecologische toestand, en slechts 2 procent een goede chemische toestand. Voor grondwater is dat slechts 37 procent. Een hoog gebruik van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw is de belangrijkste bron van vervuiling.

Kiezen voor groene groei na corona

De OESO pleit ervoor om, eenmaal de coronapandemie onder controle is, te kiezen voor "groene groei". "De prioriteiten moeten liggen bij het investeren in koolstofarme en natuurlijke infrastructuur, bevorderen van de circulaire economie, verhogen van de koolstofprijzen en geleidelijk afschaffen van milieuvervuilende subsidies", klinkt het. Concreet pleit de OESO voor de invoering van een koolstoftaks, voor de afschaffing van de gunstige fiscale behandeling van bedrijfswagens, voor een kilometerheffing en voor versnelde renovatie van gebouwen.

Maar hiervoor moet de interfederale samenwerking nieuw leven worden ingeblazen. De versnippering van bevoegdheden en het gebrek aan samenhang wordt beschouwd als een van de belangrijkste pijnpunten. Ook een langetermijnvisie ontbreekt.

Reactie milieu- en klimaatministers

De verschillende ministers bevoegd voor milieu en klimaat in ons land zeggen dat verschillende van de aanbevelingen die in het OESO-rapport staan "al overeenstemmen met de wegen die werden ingeslagen met het beleid".

Federaal minister van Klimaat en Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo) merkte op dat de groene transitie de kern vormt van de federale regeringsverklaring. “Het is positief dat ook de OESO en het Europees Milieuagentschap de klimaatambitie, de strijd tegen het verlies aan biodiversiteit en de intensivering van de circulaire economie centraal stellen in de groene transitie. Dit stemt overeen met mijn visie en het sterkt mij in mijn overtuiging om ambitieuze doelen te stellen voor de federale overheid, om een rechtvaardige en duurzame transitie voor de Belgische burgers te verzekeren.” De Europese Green Deal is volgens Khattabi net zo bepalend voor de 21ste eeuw als het Steenkoolpact voor de 20ste eeuw.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) verwijst dan weer naar de Blue Deal in de strijd tegen droogte, de aanpak van mestfraude en de koploperspositie van Vlaanderen in het circulair omgaan met materialen en bodem. “Uiteraard wijst de OESO ook op belangrijke verbeterpunten. Vooral de handhaving van de milieuregels, het verminderen van de stikstofneerslag en de verbetering van de luchtkwaliteit zijn daarbij belangrijk en staan reeds hoog op de prioriteitenlijst van de Vlaamse regering. Vlaanderen heeft nog veel werk voor de boeg, maar het verbeteren van onze leefomgeving zie ik als een kerntaak.”