Nucleaire ramp kan Japanse landbouw zwaar treffen

De Japanse landbouw lijkt zwaar getroffen door de natuurramp en de (nucleaire) gevolgen ervan. Een groot deel van de Japanse boeren bevindt zich in de zwaar door de aardbeving en tsunami getroffen regio Noordoost-Japan. Hoewel nog veel onzeker is, kan de straling die vrijkomt bij de ontploffingen in nucleaire installaties zo'n 260 km ten noorden van Tokyo een groot voedselproductiegebied decennialang buiten gebruik stellen.

In de getroffen noordoostelijke regio wonen bijna tien miljoen mensen en circa 20 procent van de rijst die Japan jaarlijks produceert komt van daar. Specialisten weten niet zeker hoeveel schadelijke stoffen zijn vrijgekomen bij de kerncentrales. Voorlopig is een gebied van 20 km rond het getroffen complex geëvacueerd. Mensen in nog eens een straal van 20 km daarbuiten is gevraagd binnen te blijven met gesloten ramen en deuren.

Bij een nucleaire ramp komen twee radionucliden vrij die als buitengewoon gevaarlijk worden gezien: radioactieve caesium, strontium en radioactieve iodine. Laatstgenoemde kan ernstige gevolgen hebben voor de volks- en bodemgezondheid, maar kent een betrekkelijk snelle halveringstijd van 20 jaar. De andere stoffen worden voor de helft afgebroken in tenminste 30 jaar. Bij een hoge radioactieve waarde kan land dus tenminste 30 tot 45 jaar ongeschikt worden voor landbouwproductie.

Om de mogelijke omvang van de ramp voor de Japanse en dan ook mogelijk de Zuid-Koreaanse landbouw te illustreren, kan worden verwezen naar de ramp in Tsjernobyl in 1986. De ramp in Tsjernobyl vervuilde uiteindelijk 200.000 hectare. Of percelen ernstig besmet raakten, was afhankelijk van de stand van de wind en de vraag of het had geregend. De meest ernstig besmette percelen waren te vinden in Oekraïne zelf en in het naastgelegen Wit-Rusland.

Circa één procent van de straling kwam uiteindelijk in het Verenigd Koninkrijk terecht. De regering legde, om verspreiding te voorkomen, restricties op aan de verplaatsing van schapen. Vlees wordt in bepaalde delen van het Lake District nog altijd getest op de aanwezigheid van radioactieve caesium. In Nederland zijn volgens een woordvoerder van Wageningen Universiteit geen grote gevolgen geweest, al zijn resten van radioactiviteit recent nog teruggevonden in paddenstoelen.

Japan telt circa 1,8 miljoen commerciële landbouwbedrijven. Gemiddeld is een Japans landbouwbedrijf maar 1,9 hectare groot. In totaal is 12 procent van het Japanse landoppervlakte, oftewel 4,7 miljoen hectare, in gebruik voor landbouw. Het noordoosten van Japan, bekend als Tohoku, geldt met het Noordelijke eiland Hokkaido als het belangrijkste productiegebied. De Japanse land- en tuinbouw is anders dan met name de auto- en elektronica-industrieën en dienstensector relatief achtergebleven.

De landbouwsubsidies zijn er volgens de OESO bijna twee maal hoger dan in de EU, en liefst zeven keer hoger dan in de VS. Japan produceert op jaarbasis onder andere negen miljoen ton rijst, 3,5 miljoen ton suikerbieten en 2,7 miljoen ton aardappelen. De Japanse tuinbouw is de enige grootschalig exporterende subsector en richt zich vooral op Zuid-Korea en Taiwan.

Japan importeert ongeveer 60 procent van de consumptie gemeten in calorieën. Het land geldt als de grootste importeur van maïs. Jaarlijks koopt Japan 16,1 miljoen ton maïs. Japan is met een importvolume van 5,2 miljoen ton tarwe de vijfde grootste importeur van tarwe en is tevens de derde grootste importeur van koffie en de vierde grootste importeur van soja wereldwijd. Het land importeert vooral uit de VS en Australië, maar heeft de laatste jaren ook het Zwarte Zee gebied ontdekt.