Niet helft Vlaamse zelfstandigen heeft werkbare job

Nog niet de helft van de zelfstandige ondernemers in Vlaanderen, of 47,7 procent, heeft een "werkbaar" beroep. Dat betekent dat hij voldoende scoort zowel op vlak van stress, motivatie, leermogelijkheden en een juiste balans tussen werk en privéleven. Zelfstandigen scoren daarmee slechter dan werknemers, van wie er 54,1 procent een perfect werkbare job hebben. Dat blijkt uit een onderzoek van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) bij zo'n 2.400 Vlaamse zelfstandigen dat donderdag werd voorgesteld. In de horeca daalt de gemiddelde werkbaarheidsgraad zelfs naar 32,5 procent. Voor vrije beroepen, die het best scoren, stijgt het tot 51,1 procent.

De resultaten tonen aan dat meer dan één op de drie zelfstandigen kampt met stress (36,7 procent) en moeilijk een juist evenwicht vindt tussen werk en privéleven (34,5 procent). Voor respectievelijk 13 en 10,9 procent is de situatie zelf problematisch. Meer dan negen op de tien zelfstandigen blijken wel gemotiveerd en kunnen zich in hun werk ook voldoende ontplooien. In vergelijking met werknemers, waarover de SERV een gelijkaardige studie deed, liggen de cijfers voor stress en de balans werk-privé een stuk lager. Zo kampt slechts 28 procent van hen met stress en heeft 10,8 procent moeite met het vinden van het juiste evenwicht tussen werk en privéleven. Zelfstandigen scoren dan weer beter voor motivatie en de mate van zelfontplooiïng op het werk.

De werkbaarheidsgraad van de SERV bestaat uit vier factoren of knelpunten. Terwijl slechts 47,7 procent van de zelfstandigen goed scoort op alle vier, heeft 27,1 procent wel slechts te maken met één knelpunt. Zo'n 19,9 procent heeft er twee, 4,6 procent drie en 0,7 procent alle vier. De tevredenheid over de job hangt duidelijk samen met de werkbaarheid. Zo is 81 procent van de zelfstandigen die goed scoren op alle vlakken tevreden over zijn werk. Bij wie één knelpunt heeft, is dat 71 procent, bij twee, drie en vier problemen respectievlijk 66, 37 en 15 procent.

De SERV peilde ook naar de verschillende risicofactoren voor zelfstandigen. De belangrijkste oorzaak van de relatief lage werkbaarheidsgraad ligt bij de hoge werkdruk. Daar heeft maar liefst 46,6 procent van de Vlaamse zelfstandigen mee te maken. Zo werkt de helft van hen meer dan 50 uur per week. Bij werknemers bedraagt dat percentage slechts 30,6. Op de tweede plaats komt de emotionele belasting met 28,8 procent. Minder dan één op tien zelfstandigen vindt voldoende variatie in zijn job, terwijl dat bij werknemers voor bijna een op vier niet het geval is.

Karel Van Eetvelt van de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO) is niet echt verrast door de resultaten. "Het toont aan dat zelfstandige zijn heel boeiend is, maar tegelijk vermoeiend. Van Eetvelt pleit voor maatregelen die de balans tussen werk en privéleven verbeteren. "Aan de werkdruk van zelfstandigen is moeilijk iets te verhelpen. Maar neem praktische maatregelen zoals een verbeterde kinderopvang voor zelfstandigen. Pas geen maatregelen voor werknemers aan voor zelfstandigen, want dat werkt niet", luidt het.

De SERV stuurde haar enquête op naar 6.000 Vlaamse ondernemers en had een uitzonderlijk hoge respons van zo'n 40 procent. Het wil haar onderzoek, net als dat voor werknemers, herhalen in 2010.