Nederlands stikstofoverschot van landbouw op zijn laagst sinds 2014

Het stikstofoverschot van 2021 is sinds 2014 nog nooit zo laag geweest in Nederland. Op vijf jaar tijd is het stikstofoverschot er met ruim 10 procent gedaald. De daling is vooral sinds 2017 zichtbaar, mede door maatregelen die de fosfaatproductie onder het Europese plafond moesten brengen. Deze maatregelen leidden onder andere tot een afname van de melkveestapel en daarmee ook tot een daling van de stikstofuitscheiding.

Hoe wordt een stikstofoverschot berekend?

Stikstofoverschot is het deel van de stikstof dat niet benut wordt. Het wordt als volgt berekend: de aangevoerde hoeveelheid stikstof zoals krachtvoer en kunstmest wordt verminderd door de hoeveelheid stikstof die is vastgelegd in dierlijke en plantaardige producten en de stikstof die is afgevoerd buiten de landbouw zoals export en mestverwerking.

Minder aanvoer stikstof uit krachtvoer en kunstmest

De twee grootste bronnen van stikstof in de Nederlandse landbouw in 2021 waren krachtvoer met 408 miljoen kilogram en kunstmest met 213 miljoen kilogram. De toevoer van stikstof uit krachtvoer en kunstmest was 7 miljoen en 4 miljoen kilogram minder dan 2020. Dit heeft er onder andere voor gezorgd dat het totale stikstofoverschot in 2021 lager is dan het jaar daarvoor.

Daling vooral door minder uitscheiding dierlijk mest

De belangrijkste factor in de daling van het stikstofoverschot is een afname van 3,7 procent van stikstof in dierlijk mest: van 489 miljoen kilogram in 2020, naar 471 miljoen kilogram in 2021. De stikstofuitscheiding in de melkveehouderij nam zelfs met 4,7 procent af. Dit komt door een lager stikstofgehalte van kuilgras. De rundveestapel bleef dezelfde omvang hebben. Weersomstandigheden zorgden in de periode 2017-2020 nochtans voor relatief hoge stikstofgehalten in ruwvoer zoals gras en maïs.

De stikstofuitscheiding in Nederland van de varkenssector daalde met 3 miljoen en die van de pluimveesector daalde met 1 miljoen kilogram in 2021. Zo was er in de varkens- en pluimveesector 89 en 54 miljoen kilogram stikstofuitscheiding in 2021. Deze daling is het resultaat van een afname in aantal varkens en kippen alsook hun voer. Varkens en kippen krijgen namelijk, in tegenstelling tot rundvee, geen ruwvoer waarvan de samenstelling afhankelijk is van weersomstandigheden maar krachtvoer met onder meer een constant stikstofgehalte. In 2021 was het aantal vleesvarkens 3,3 procent lager dan het jaar daarvoor. Het aantal vleeskuikens lag ruim 14 procent onder het niveau van 200.

Daling stikstofopname in plantaardige en dierlijke producten

In 2021 werd er in Nederland in totaal 83 miljoen kilogram stikstof afgevoerd via plantaardige producten zoals akkerbouw- en tuinbouwgewassen, een daling van 1 miljoen kilogram stikstof ten opzichte van een jaar eerder. Dit komt deels voor rekening van de teelt van aardappelen.

Verder ging 202 miljoen kilogram stikstof naar dierlijke producten zoals vlees, melk en eieren, dat is 6 miljoen kilogram minder dan een jaar eerder. Deze ontwikkeling hangt samen met het lage stikstofgehalte in het kuilgras en met de afname van het aantal varkens en pluimvee.

Ook werd er 279 miljoen kilogram stikstof afgevoerd via ruwvoer. 266 miljoen kilogram kwam dan weer terecht in de veehouderij als voer, het overige deel ging naar de voorraden. Er werd in 2021 meer ruwvoer in onder meer balen en kuilen opgeslagen dan dat er uit werd gehaald. De jaren daarvoor was dat precies andersom.

VILT heeft de cijfers van de Belgische stikstofoverschotten opgevraagd maar deze waren niet beschikbaar.