Nederland verliest derogatie

In plaats van een snelle afschaffing, er werd gevreesd dat er zelfs in het huidige bemestingsseizoen nog impact zou zijn, komt er een “afbouwpad” tot 2026. Dat werd maandag aan de Tweede Kamer bekend gemaakt door landbouwminister Henk Staghouwer (CU), op basis van een conceptbesluit van het Nitraatcomité van de Europese Commissie.

Uitzonderingspositie

Nederland had tot nu toe een uitzonderingspositie in Europa waardoor er hier meer dierlijke mest mag worden uitgereden op het land dan elders in Europa. In Ierland werd de derogatie in maart van dit jaar toegekend voor een periode van vier jaar, maar wel onder condities van verbeterende waterkwaliteit. In Vlaanderen moet een nieuwe derogatie gevraagd worden bij de onderhandelingen over het nieuwe MAP7 met de Europese Commissie. Eerder al liet Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) verstaan dat ze niet enthousiast is over die derogaties.

Volgens het Mestrapport 2021 werd in 2020 op 90.430 hectare landbouwgrond derogatie toegekend, overeenkomend met 14% van het totale landbouwareaal. Iets meer dan 2500 landbouwers maken in Vlaanderen gebruik van de derogatie, in Nederland gaat het over 18000 bedrijven. Van de landbouwoppervlakte onder derogatie werd 60 procent ingenomen door grasland en 36 procent door maïs, vooral voor melkveehouders is de derogatie in de praktijk belangrijk.

Kringlooplandbouw buiten bereik?

Doordat er minder mest mag worden uitgereden op het land (nog 170/kg stikstof per hectare en niet de 240 van de derogatie), moeten veehouders meer mest gaan afvoeren. De kosten daarvan kunnen oplopen tot duizenden euro's per jaar. Ook zal er meer kunstmest moeten worden aangekocht. De Nederlandse landbouworganisatie LTO zet dan ook grote vraagtekens bij de Europese beslissing. “Boeren en tuinders willen meewerken aan oplossingen voor de vraagstukken waar de sector voor staat, maar het wordt ons zo langzamerhand onmogelijk gemaakt. Met het afschaffen van de derogatie wordt kringlooplandbouw een utopie”, zegt Joris Baecke, portefeuillehouder Bodem & Water bij LTO Nederland.

“Daarnaast is derogatie een essentiële bouwsteen voor het verbeteren van de waterkwaliteit en betekent afschaffing ervan een enorm inkomensverlies voor veel ondernemers. Het is echt de vraag wat Staghouwer in zijn perspectiefbrief nog kan bieden, want op deze manier raakt elk perspectief voor de sector steeds verder uit het zicht”, stelt Baecke. Voor LTO moet Staghouwer dan ook terug naar Brussel om nieuwe afspraken te maken met de Europese Commissie.

Steun?

Hoe die regeling eruit gaat zien, is nog niet bekend, maar wel dat het kabinet er in totaal 130 miljoen euro voor heeft uitgetrokken. Desalniettemin zullen de gevolgen te voelen zijn, erkent Staghouwer, "Het is een grote klap en het heeft gevolgen", zegt de minister. Ongeveer 18.000 boerenbedrijven maken gebruik van de derogatieregeling.”

Op 15 september wordt in Brussel gesproken over het definitief maken van het conceptbesluit. Minister Staghouwer verwacht niet dat er nog aan wordt getornd.