"Mensen waarderen gratis diensten van ecosystemen niet"

Op de VN-top rond biodiversiteit in het Japanse Nagoya is vorige vrijdag een akkoord bereikt dat het verdwijnen van plant- en diersoorten een halt moet toeroepen. Luc De Meester en Olivier Honnay, twee professoren aan de K.U.Leuven, vertellen in De Morgen dat zo’n akkoord ook belangrijk is voor de mens aangezien soortenrijke ecosystemen maatschappelijke diensten leveren en een buffer zijn tegen omgevingsveranderingen.

De niet bindende doelstellingen die geformuleerd werden om het verlies aan biodiversiteit te stoppen tegen 2010 werden niet gehaald. In Nagoya heeft men nu de strategie bepaald voor het behoud van biodiversiteit tegen 2020 en verder. Het gaat immers niet goed met de biodiversiteit op aarde. “Door menselijk toedoen is de snelheid waarmee soorten uitsterven vandaag naar schatting duizendmaal hoger dan normaal”, vertellen K.U.Leuven-professoren De Meester en Honnay. Grootste boosdoeners zijn habitatvernietiging, overbevissing, invasie van exotische soorten, milieuvervuiling en klimaatverandering.

Zij benadrukken het belang van biodiversiteit door te verwijzen naar de diensten die soortenrijke ecosystemen aan onze maatschappij leveren. Zo zorgt een grote diversiteit aan insecten voor de efficiënte bestuiving van land- en tuinbouwgewassen en voor de natuurlijke bestrijding van allerlei plagen. Een vierde van de geneesmiddelen is afgeleid van wilde planten. Voor de veredeling van landbouwgewassen zoals aardappelen en tomaten worden honderden genen van wilde planten gebruikt. Een diverse plantengroei verhindert dat bodems wegspoelen, zorgt ervoor dat moerasgebieden op een efficiënte manier water kunnen zuiveren en legt broeikasgassen vast.

De Meester en Honnay noemen de diversiteit in de natuur bovendien inspirerend voor technologische innovatie en natuurrijke regio’s beschouwen zij als aantrekkelijk voor toerisme. “Biodiversiteit is ook belangrijk om omgevingsveranderingen te bufferen. Het is dan ook verontrustend dat klimaatverandering een belangrijke bedreiging is voor biodiversiteit, terwijl biodiversiteit net een sleutelelement is in het bufferen van de opwarming van de aarde”, klinkt het.

Beide professoren zijn van mening dat biodiversiteitsbehoud iedereen aanbelangt. Vernietiging van natuurlijke systemen kost onze maatschappij bijzonder veel geld en energie, nodig om de diensten die ecosystemen leveren te vervangen. Na het droogleggen van een moerasgebied zal de maatschappij bijvoorbeeld meer moeten investeren in waterzuivering. “Zoals bij vele milieuproblemen is de teloorgang van biodiversiteit in wezen toe te schrijven aan het feit dat gratis diensten niet worden geapprecieerd. We gaan daarom achteloos om met onze natuur en met biodiversiteit”, vatten De Meester en Honnay de kern van het probleem.

De twee professoren aan de K.U.Leuven menen dat het beleid rond biodiversiteit niet op zich kan staan. “Investeringen in behoud van biodiversiteit worden snel tenietgedaan wanneer in andere beleidsdomeinen zoals visserij, landbouw, energie en handel mechanismen in stand worden gehouden die biodiversiteitsvernietigend werken.”

Zij zijn van mening dat er in Vlaanderen nog bijzonder veel werk aan de winkel is. “De natuur die Vlaanderen van Europa moet beschermen is er vaak slecht aan toe. De beleidskredieten voor biodiversiteitsbehoud zijn de laatste 10 jaar niet gestegen, en procentueel zelfs gedaald in het totaal budget voor leefmilieu. De huidige oppervlakte aan natuurgebieden volstaat niet voor een duurzaam behoud van biodiversiteit, en Vlaanderen hinkt hopeloos achterop inzake de afbakening van beschermde natuur. Van het Vlaams Ecologisch Netwerk is acht jaar na de deadline slechts twee derde gerealiseerd”, luidt de kritiek van De Meester en Honnay.