CSA-bedrijf afhankelijk van Gentse goodwill: “Toekomstperspectief blijft uit”

Vandaag is CSA Goedinge in Afsnee een begrip bij liefhebbers van lokale, gezonde voeding. Het bedrijf levert biogroenten aan 450 volwassenen via een CSA-overeenkomst. Deelnemers betalen een vast bedrag om de werkingskosten van de boerderij te bekostigen, en mogen zo seizoenenlang delen in de oogst.

Einde contract

Een concept dat werkt, of zo leren toch de afgelopen zeven jaar. Maar nu de tijd vordert, kijkt Maarten meewarig naar de toekomst. “Wat is een jaar in de landbouw? Niets. Met mijn manier van landbouw wil ik het bodemleven fundamenteel verbeteren, maar het duurt decennia voor je daar de grootste resultaten van ziet. En tegen dan is mijn contract al lang ten einde. Bovendien voel ik er niet veel voor om de laatste jaren van mijn carrière nog een heel andere job te moeten zoeken.”

De overeenkomst is ook ten allen tijde opzegbaar in geval dit gebeurt voor het ‘algemeen belang’. “Van die bepaling heb ik eerlijk gezegd niet veel schrik, want het beleid staat achter mij”, zegt Maarten. “Maar het is wel tijd dat het beleid meer ambitie en bescherming toont, toekomstperspectief biedt.”

Maarten weet waarover hij spreekt: voor zijn boerenbestaan was hij jarenlang actief in de sociale sector. “En dus weet ik maar al te goed waarom je dit soort begeleiding niet zomaar mag gooien bovenop een boer zijn takenpakket. Ik begrijp wel waarom men dit doet. Landbouw heeft iets heilzaams, iets zorgelijks. Je ziet mensen hier tot rust komen. Je kan hier loskomen van de hectiek en de ritmes van het dagelijks leven.”

“Begeleiding vraagt werk en aandacht, en alle energie die je er als boer in steekt, kan niet gaan naar de productiviteit van je bedrijf. Daarbovenop kan je van een boer niet verwachten dat ze met diverse problematieken weten om te gaan. Dus hoezeer ik ook de waarde inzie van dit initiatief: eigenlijk zou stad Gent professionele begeleiders moeten voorzien die zijn opgeleid om deze mensen bij te staan.”

Eens verkocht...

Dan is er ook nog het grotere plaatje. Europa vraagt dat zijn lidstaten hun biolandbouwareaal opschalen naar 15 procent tegen 2030. “De stad zou hierbij kunnen helpen, maar dan moet ze dringend een landbouwvisie uitwerken”, zegt hij. “Die is er al voor een deel, en dit is een eerste stap. Maar tegelijk worden heel veel publieke gronden verkocht. Waarom ze dat doen? Onder meer om rusthuizen te bouwen. Te vernieuwen. En dat kost geld. Alle begrip. Maar wat dan? Zullen er over veertig jaar geen nieuwe rusthuizen meer nodig zijn? Men verkoopt gronden voor een éénmalig groot bedrag, en zo verliest de stad wel een constante inkomensstroom van pachtcontracten. Die pachtinkomsten zijn misschien niet de hoogste, maar na tientallen jaren tikt het wel aan.”

Het gevolg van die verkopen, is ook voelbaar in Goedinge. De velden gebruikt Maarten misschien via een gratis gebruiksovereenkomst, maar de hoevegebouwen zijn privébezit. “Van een eigenaar die ons project gelukkig goed genegen is. Maar deze eigenaar moet ook aan zichzelf denken. Terecht, uiteraard. De hoevegebouwen gebruiken we dus niet gratis, en omdat we werken met een privépartij missen we bepaalde toekomstgaranties.”

Publieke gronden, private hoeve

Dat probleem is niet uniek aan Goedinge. In heel Vlaanderen worden oude hoeves opgekocht en omgebouwd tot ruime, fraaie woningen door gegoede eigenaars. Maar zonder hoevegebouwen is het erg moeilijk om de omliggende landbouwgronden nog te bewerken.

“Het is absurd”, zegt Maarten. “Ik ben blij dat de eigenaar ons genegen is, maar eigenlijk hadden deze gebouwen nooit verkocht mogen worden. Ik denk dat dit het zoveelste gevolg was van een maatschappelijk gebrek aan respect voor de landbouw. Hopelijk komt het inzicht er ooit.”

Ook de brede maatschappij zal lijden onder een gebrekkig landbouwbeleid, meent Maarten. “Ik denk dat voedsel te goedkoop is”, zegt hij. “Er moet een marge worden berekend voor ecologische inspanningen, want die moeten er komen. Gangbaar bedrijf of niet. Er zijn mensen die geen bio kopen vanwege de prijs, maar ik geloof dat bioprijzen ooit de normale prijzen zullen worden. En het is de overheid haar verantwoordelijk om gezonde voeding alsnog betaalbaar te houden. Het zal veel kosten, maar met gezonde voeding voor iedereen zullen de kosten voor onze zorg eveneens dalen.”