Ecoboeren verloren alle zekerheid na verkoop OCMW-grond: "Alsof ze de poten vanonder onze stoel schopten"
Pachten bij het OCMW, dat is zekerheid. Het is een boerenwijsheid die al jaren meegaat. Zo ook bij Jos en Els uit Koksijde, derde generatie landbouwers gespecialiseerd in agro-ecologische akkerbouw. Helaas bleek die zekerheid niet terecht. Enkele jaren geleden besloot het OCMW om hun gepachte grond te verkopen, wat bijna het einde betekende van hun levenswerk. “Het voelde alsof ze ons kind iets hadden aangedaan.”
Nog tot en met 29 september loopt in het Gentse stadsmuseum STAM de expo 'Gentse Gronden'. In samenwerking met het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO) brengt deze tentoonstelling recent en aankomend onderzoek rond publiek grondbezit onder de aandacht. Een studie die niet enkel leunt op cijfers, artefacten en kaarten, maar ook op mensen van vlees en bloed. VILT bezoekt de pachtende boeren die meewerkten aan de expo.
Op donderdag 18 april organiseren ILVO en de Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij (SALV) een informatief netwerkmoment met debat rond de verkoop van publieke landbouwgronden. Deze netwerkbijeenkomst richt zich tot beleidsmakers uit de landbouwsector en andere actoren die aan de slag zijn in de open ruimte. Inschrijven op deze link.
Jos Depotter (51) en Els Beuselinck (48) namen in 1998 als derde generatie het bedrijf van Jos’ ouders over in Wulpen, bij Koksijde. Dat was toen een gemengd bedrijf met akkerbouw en varkens, maar na de overname besloten ze om zich enkel te focussen op akkerbouw. In 2007 zetten ze de eerste stap naar agro-ecologische akkerbouw, een duurzame landbouwmethode waarin zo veel mogelijk rekening wordt gehouden met natuurlijke hulpmiddelen. Zo worden wel nog steeds gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, maar zo min mogelijk. Ook ploegen doen ze niet meer, wegens een te grote impact op de bodem. Op het bedrijf telen ze zomertarwe, zomergerst, zomerhaver, zomerveldbonen, zomerrogge, faunamengsel en er lopen ook beheerovereenkomsten met de VLM.
Het OCMW heeft ons beloofd dat het de landbouwgronden niet zou verkopen, zeker niet die van jonge boeren
Het bedrijf van Jos en Els heeft zo’n 116 hectare landbouwgrond. Maar liefst 59 hectare daarvan, pachtten ze van het OCMW van Gent. Ook de grond waarop de hoeve van Jos en Els gebouwd is, was oorspronkelijk van het Gentse OCMW. In 2013 besloot het OCMW om die te verkopen. Het landbouwerskoppel was genoodzaakt om deze over te kopen. Zo niet, zouden ze hun woning én hun bedrijfsgebouwen verliezen. ”Na de aankoop polsten we even hoe het zat met de omliggende gronden. Het OCMW heeft ons toen beloofd dat het de landbouwgronden niet zou verkopen, zeker niet die van jonge boeren”, zegt Jos.
Een jaar later, in de zomer van 2014, zakte de grond van onder hun voeten weg. Het Gentse OCMW besloot om alle 59 hectare grond die het aan Jos en Els pachtte, toch te verkopen. ”Het voelde alsof ze ons kind iets hadden aangedaan”, zegt Jos verontwaardigd. “Het was alsof ze de poten vanonder onze stoel hadden gezaagd”, vult zijn vrouw Els aan. Zonder de gronden zou het bedrijf het moeilijk hebben. Ze zelf aankopen was financieel geen optie, daarom gingen Jos en Els op zoek naar een koper die hun voorkooprecht wilde overnemen. Daar kregen ze dertig dagen de tijd voor.
Het is heel moeilijk om als landbouwer te onderhandelen met mensen die dat praktisch elke dag doen
“Het is heel moeilijk om als landbouwer te onderhandelen met mensen die dat praktisch elke dag doen”, zegt Jos. “Veel mensen zien het als een investering waar meteen winst uit moet komen”, vervolgt hij. “Ze zouden het beter als een belegging bekijken. Gelukkig hebben we op tijd een eigenaar gevonden die voor ons de gronden wilde kopen en verpachten aan ons, iemand die respect heeft voor de pachter en sympathie voor onze manier van werken”, zegt Jos.
Toeval of niet, rond die periode verscheen er een artikel in de zakenkrant De Tijd. Daarin vertelde het OCMW van Gent dat het van plan was om enkele gronden te verkopen, zogezegd alleen van boeren die niet meer verder wilde boeren of pensioengerechtigd waren. ”Maar we waren helemaal niet van plan om te stoppen. Jammer dat ze dat zo publiceerden, zegt Jos. ”Als ze dit niet gepubliceerd hadden, was er misschien geen bod gekomen bij het OCMW voor de gronden die we pachten”, vervolgt hij.
Koperen Kievit
In 2023 wonnen Jos en Els de Koperen Kievit-award van Boerennatuur Vlaanderen. Deze prijs wordt uitgereikt aan de boer die zich het meeste inzet om de natuur mee te nemen in zijn bedrijfsvoering. Wat opvallend is: momenteel is er een stop op de verkoop van de OCMW-gronden en willen ze onder meer inzetten op een duurzame landbouw. “Het is toch frappant dat het dan juist onze gronden zijn die verkocht werden?”, zegt Jos vol ongeloof. "Maar gelukkig is alles goed afgelopen."
In datzelfde jaar eindigden Jos en Els ook bij de laatste vijf kandidaten van de ‘Klimaatkoploper’, een prijs voor de boer die het meeste doet voor het klimaat.
Zekerheid zullen Jos en Els nooit hebben. “Wanneer de familie van wie we nu pachten besluit dat ze geld nodig heeft en onze gronden weer verkoopt, zitten we terug in dezelfde problematiek”, zegt Jos. Daar wil hij liever niet bij stilstaan, al beseft hij wel dat het kan gebeuren. “We hadden onszelf voorgenomen dat we het gingen vieren als alle miserie voorbij was”, zegt Jos. ”Dat is er uiteindelijk nooit van gekomen”, voegt Els eraan toe. “We waren zo neergeslagen dat er van vieren nooit meer sprake is geweest”, zegt ze.
De zoon van Jos en Els, Jean-Baptiste (11), wil het bedrijf later graag overnemen. “Als er één raad is die we hem willen meegeven, is het: blijf niet bij de pakken zitten bij dergelijke zaken en zoek een goede oplossing, net zoals je ouders en je grootouders hebben gedaan.”
Gentse Gronden: Van Vlaamse romantiek tot "de opkomst van de paperassen" in de Huysmanhoeve
ReportageBron: Eigen berichtgeving
Beeld: Lize Dieltjens
