"Biosector vraagt eerlijk maatschappelijk debat over gewasbescherming"

"Zonder gewasbescherming geen voedselzekerheid", zo konden we de voorbije dagen meermaals lezen in de landbouwpers. De teneur is steeds dezelfde: boeren krijgen het moeilijk als ze minder toegang hebben tot gewasbescherming. Wie de artikels leest, gelooft dat ook de biosector daarvoor pleit.  

Dat klopt niet: als biobeweging streven we duidelijk naar minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De nadelen van deze producten wegen immers steeds zwaarder door. Als we kijken naar de negatieve impact op bestuivers en bodem(leven), twee essentiële schakels in onze voedselvoorziening, kunnen we ons zelfs de vraag stellen of ze de voedselzekerheid niet eerder ondergraven.

Daarnaast is er het schadelijke effect op de menselijke gezondheid. Jaarlijks kosten hormoonverstorende stoffen België maar liefst 4,4 miljard euro aan gezondheidskosten. Een groot deel daarvan is volgens het Nationaal Actieplan voor Hormoonverstoorders toe te schrijven aan chemisch synthetische pesticiden. Duitsland, Italië en Frankrijk erkenden dan weer de ziekte van Parkinson als een beroepsziekte bij landbouwers. Geen wonder dat ziekenfondsen, Kom Op Tegen Kanker en de Vlaamse Parkinson-liga zich al aansloten bij de vraag tot een verbod op glyfosaat. Ook BioForum vindt dat boeren het recht hebben om hun werk zo gezond mogelijk uit te voeren.

Daarom is één van de leidende principes in bio dan ook het vermijden van pesticiden. Dat vraagt een andere manier van werken, die veel meer uitgaat van preventie. Denk aan teeltrotatie, een goed bodembeheer, diversiteit in gewassen, robuuste rassen en aangepaste managementpraktijken. Door de biodiversiteit op een boerderij te versterken, trekken bioboeren natuurlijke vijanden aan die plagen helpen bestrijden.  Veel van onze Vlaamse bioboeren bewijzen elke dag opnieuw dat deze aanpak werkt. Ze willen het ook niet anders.  

En moeten bioboeren toch ingrijpen, dan kunnen ze als laatste redmiddel gebruikmaken van natuurlijke gewasbescherming. Dat gebeurt allemaal binnen een zeer strikt gereglementeerd kader waarbij een zo beperkt mogelijk gebruik vooropstaat. We weten dat de uitdagingen in sommige sectoren op dat vlak vandaag groter zijn dan in andere, maar we vinden het ook jammer hoe die verantwoordelijkheid vandaag volledig bij de boer komt te liggen. Eigenlijk is de hele keten hiervoor verantwoordelijk. Kopergebruik in de fruitteelt is daar een goed voorbeeld van. Zolang de retail alleen maar perfect glanzende Jonagold-appels zonder vlekjes wil, is het voor een landbouwer bijzonder moeilijk om zonder gewasbescherming aan deze eisen te voldoen.  

Die huidige uitdagingen nemen niet weg dat we als biosector een duidelijk doel voor ogen hebben: toewerken naar een landbouw die de gezondheid van mens, dier, milieu en planeet vooropstelt. Dat zou ook de inzet moeten zijn van het maatschappelijk debat rond pesticiden. De brede hoorzittingen die hierover de voorbije maanden in het Waals parlement werden gevoerd, zijn op dat vlak alvast inspirerend. Ook de oefening van een langetermijnvisie voor de Vlaamse landbouw biedt een kans.  

Vandaag wordt dat gesprek niet gevoerd en moeten we het stellen met eenzijdige informatie. Daar wordt niemand beter van. Daarom deze oproep aan overheid, onderzoeksinstellingen en voedingssector: laten we allemaal samen rond de tafel gaan zitten en het debat op een eerlijke manier voeren. Als biosector nemen we daar ook graag een voortrekkersrol op.  

Over de auteur

Laura van Selm is sinds 1 april 2025 directeur van BioForum, de sectororganisatie voor de biologische landbouw- en voedingsketen. Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.