Limburgse landbouwers zijn nu 10 jaar landschapsbouwers

Met de Landcommanderij van Alden Biesen als mooi decor vierde het Limburgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling zijn tienjarig bestaan. In 2004 was LiSRO het eerste steunpunt voor plattelandsontwikkeling dat in Vlaanderen boven de doopvont werd gehouden. Met de steun van het provinciebestuur en de landbouworganisaties werden de Limburgse landbouwers ‘landschapsbouwers’. Vandaag zijn ze met 238 om hagen en bomen te snoeien, houtkanten en bedrijfsbeplanting aan te planten, holle wegen te onderhouden, poelen te graven, enz. Coördinator Benny Vangansewinkel rakelt de herinneringen op aan de allereerste opdracht. Blijkt dat de landbouwers-vennoten van LiSRO de geknipte mannen zijn voor heel uiteenlopende werkzaamheden op het platteland.

Tien jaar geleden was het Limburgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling als structuur voor de verbreding van de landbouw uniek. Voorzitter Chris Coenegrachts benadrukt het belang van de vereniging voor de Limburgse landbouwers. Het aantal vennoten neemt ieder jaar toe, met 238 zijn ze nu, en van bij het begin werden zeer diverse werken aangevat. Soms waren het schadelijke exoten zoals vogelkers die verwijderd moesten worden, vaak kreeg het landschap dat tikkeltje extra dankzij de aanplanting van inheemse hagen en andere kleine landschapselementen. Steeds vaart het landschap er wel bij en verdient de landbouwer een cent bij zonder zijn zelfstandigheid op te geven.

Het duurzaamheidsrapport van Boerenbond indachtig legt Coenegrachts uit dat LiSRO de verduurzaming van Limburgse landbouwbedrijven vereenvoudigd heeft. Sommige landbouwers zetten in op intensivering en ‘meer met minder’ terwijl anderen bewust opteren voor ‘minder productie’ en dat compenseren door via verbreding in te spelen op opportuniteiten in hun directe omgeving. De getuigenis van een landbouwer-vennoot van LiSRO illustreert perfect hoe het steunpunt het maken van die keuzes vereenvoudigd heeft.

“Ik behoor tot de categorie boeren binnen de vereniging die koos voor het gemak en werk uit handen geeft aan collega’s”, grapt Marc Ceyssens. “De landschapsarchitecte van de provincie bracht me in contact met LiSRO omdat er rond de varkensstal een groenscherm zou komen. Voor een schappelijke prijs kon ik via de vereniging het plantgoed aankopen en een collega met het juiste materiaal realiseerde de aanplanting en omheining. Uiteindelijk kwam er een houtkant met loofbomen en struikgewas rond de stal én het aangrenzende perceel.” Met het werk dat bij hem is opgeknapt in het achterhoofd bedankte Ceyssens de vennoten die binnen LiSRO het werk opknappen en zo hun collega-landbouwers voorthelpen.

Ook in de toekomst wil het steunpunt landbouwers bijstaan zodat ze zich kunnen opwerpen als landschapsbouwers. “LiSRO heeft de rol van de landbouwer in de maatschappij verbreed”, zegt coördinator Benny Vangansewinkel daarover. Dankzij de financiële steun van de provincie Limburg voor de aankoop van een ‘hagendorser’ snoeien de landbouwers jaarlijks kilometerslange hagen. Door de actie ‘Boeren planten bij boeren’ en de gezamenlijke aankoop van inheems plantgoed hebben tienduizenden haagplantjes de voorbije jaren wortel geschoten rond boerderijen. Tien jaar terug keek men er nog vreemd van op dat een ploeg landbouwers kappelletjes ging restaureren in de velden in Peer. “Ze hadden bijna evenveel werk met het te woord staan van voorbijgangers als met het restaureren”, herinnert de coördinator zich nog.

Vijf jaar na de start van het steunpunt waren er 100 Limburgse landbouwers bereid om mee de natuur op het platteland te beheren. Ondertussen is dat aantal weeral meer dan verdubbeld. De snelle groei werd mee mogelijk gemaakt dankzij agro|aanneming. “Om mee te kunnen dingen naar de grote beheerwerken die uitbesteed worden door het Agentschap voor Natuur en Bos zijn nog grotere samenwerkingsverbanden tussen landbouwers nodig.” Dat zegt Bert Vanholen, directeur van ANB in Limburg en naar eigen zeggen een groot fan van LiSRO. De wetgeving rond overheidsopdrachten maakt het landbouwers niet gemakkelijk om een aanbesteding binnen te halen, beseft Vanholen, maar hij hoopt dat ze zich daardoor niet laten ontmoedigen. Vandaag is begrazing van natuurgebied een goed voorbeeld van de wisselwerking landbouw en natuur. Op ongeveer één tiende van het ANB-patrimonium graast het vee van landbouwers.

Gedeputeerde van Landbouw Inge Moors is gecharmeerd door de manier waarop LiSRO zijn stempel drukte op het Limburgse landschap. “De schommelende marktprijzen dwingen landbouwers om te zoeken naar mogelijkheden voor het rendabel houden van hun bedrijf. Het steunpunt speelt daar op in en toont dat landbouw en zijn omgeving hand in hand kunnen gaan”, aldus Moors. “Ieder jaar waren er bijvoorbeeld een 20-tal boeren die aanplantingen verrichten bij collega’s.” Dat LiSRO nuttig werk levert, daar is het provinciebestuur al lang van overtuigd. Moors sprak dan ook het engagement uit om de steun vanuit de provincie te laten voortduren.