Landbouw regel je best Europees vindt iedereen

Om het debat over de hervorming van het landbouwbeleid breed open te trekken, organiseerde de Europese Commissie een publieksraadpleging. De resultaten werden afgelopen vrijdag in Brussel voorgesteld. Aan het nut van een Europees landbouwbeleid twijfelt bijna niemand want uitdagingen zoals voedselzekerheid en milieubescherming overschrijden landsgrenzen. Dat landbouwers maar een klein deel van de winkelprijs van een voedingsmiddel krijgen, weet onderhand iedereen. De lage rendabiliteit van een landbouwbedrijf wordt dan ook aangeduid als één van de twee belangrijkste drempels, naast toegang tot grond, om te starten als landbouwer.

Aan het nut van een door Europa geregeld gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) hoeft de Europese Commissie niet meer te twijfelen. De publieksraadpleging levert namelijk een groot draagvlak op, met als onderliggende redenen het gelijke speelveld op de eengemaakte markt en het grensoverschrijdend karakter van uitdagingen zoals voedselvoorziening en milieubescherming. In de enquête worden nog andere argumenten naar voren geschoven: een uniforme positie vertolken op het Europese toneel, de cohesie binnen de EU bewaren en over een gemeenschappelijk platform beschikken om goede landbouwpraktijken uit te wisselen.

Ook een aantal grote uitdagingen in verband met landbouw zoals de klimaatverandering, milieubescherming en marktonzekerheden kunnen beter op Europees niveau geregeld worden. Hoewel Europa voor iedereen het meest geschikte beleidsniveau lijkt inzake landbouw verschillen de meningen als het gaat over de bevoegdheidsverdeling tussen de EU en de lidstaten. Sommige stakeholders vragen meer flexibiliteit voor de lidstaten of regio’s zodat ze bij de implementatie van het EU-beleid rekening kunnen houden met lokale noden. Andere organisaties willen net dat Brussel de regie strakker in handen houdt zodat het gelijke speelveld bewaard blijft.

Aan een fair inkomen voor landbouwers wordt door iedereen veel belang gehecht maar veel minder eensgezindheid is er tussen boeren en burgers over de Europese inkomenssteun die daar al dan niet voor nodig is. Toch stemt twee op de drie respondenten daarmee in, wat weliswaar minder is dan de 96 procent van de respondenten die vraagt om de positie van de boer in de voedselketen te versterken, de 81 procent voorstanders van doelgerichte investeringssteun en de noodzaak die door 77 procent van de respondenten onderschreven wordt om de EU-betalingen aan de landbouwsector sterker te richten op milieu- en klimaatbescherming.

Gevraagd naar de voornaamste milieu-uitdagingen komen boeren en burgers met dezelfde prioriteitenlijst: het biodiversiteitsverlies stoppen, de water- en bodemkwaliteit beschermen en duurzamer omspringen met gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Overtuigen doet het gemeenschappelijk landbouwbeleid momenteel niet als het gaat over het hoofd bieden aan die milieu-uitdagingen. En de andere twee grote uitdagingen, klimaatbescherming en het landbouwinkomen, zijn in de ogen van boeren, burgers en (belangen)organisaties nog problematischer in de zin dat het GLB er geen adequaat antwoord op heeft.

Als de Europese Commissie dan vraagt wat er precies misloopt, zijn ‘bureaucratie’ en ‘te weinig aandacht voor duurzaamheid’ de vaakst voorkomende antwoorden. De vergroenings- en andere voorwaarden voor inkomenssteun en de controles die de nationale of regionale autoriteiten uitoefenen worden als meest complex en hinderlijk aangeduid. Minder papierwerk is een vraag die terugkomt in de positiepapers van zowel landbouworganisaties als lokale overheden. Benieuwd hoe de Commissie dat gaat rijmen met het voorstel van landbouwers om hen meer keuzevrijheid te geven bij het toepassen van milieumaatregelen. Met het oog op een eenvoudiger landbouwbeleid stellen de stakeholders die reageerden op de publieksenquête voor om het plattelands- en landbouwbeleid minder te laten overlappen, beter gebruik te maken van databases, moderne technologie en ICT-toepassingen in het bijzonder.

De verwachtingen van burgers ten aanzien van landbouw stroken niet helemaal met die van boeren. Die laatste vinden dat het hun taak is om de samenleving te voeden met een diversiteit aan gezonde en veilige voedingswaren. Niet-landbouwers beamen dit, maar ze hechten er meer belang aan dat deze productieve rol hand in hand gaat met het beschermen van het milieu en het dierenwelzijn. Ook op de vraag naar de doelstellingen van het GLB verschilt het antwoord. Boeren plaatsen een fair inkomen bovenaan, terwijl burgers voedselvoorziening en milieubescherming zwaarder laten doorwegen. Bijna negen op de tien respondenten beseft wel dat Europese landbouwers reeds aan striktere productievoorwaarden dienen te beantwoorden dan hun collega’s in het buitenland.

Gelet op de andere EU-prioriteiten dan landbouw koesteren burgers ook verwachtingen op vlak van klimaat en hernieuwbare energie. Boeren houden het op het ondersteunen van investeringen, groei en tewerkstelling en het versterken van de interne markt. Nieuwe prioriteiten voor het EU-landbouwbeleid waarvoor een draagvlak moet blijken uit de publieksraadpleging zijn dierenwelzijn, biolandbouw en kwaliteitsproducten.

Meer info: publieksbevraging GLB