Koolstoflandbouw kan landbouwer drie keer winst opleveren

Recent maakte Bayer bekend dat het de komende drie jaar ook in Europa zijn koolstofprogramma ‘Carbon Initiative’ gaat uitrollen. In die tijd wil de multinational onderzoeken of koolstoflandbouw een verdienmodel kan vormen voor de Europese landbouwers. In samenwerking met Bayer zullen 27 landbouwers in zes Europese landen allerlei klimaatslimme landbouwpraktijken gaan toepassen op hun bedrijf die koolstof kunnen vastleggen in de bodem.

Samen met de boeren wil Bayer onderzoeken welke maatregelen een positieve impact hebben op het koolstofgehalte in de bodem. Het bedrijf zal ook werk maken van een digitaal platform waar de klimaatinspanningen kunnen worden geregistreerd en gemeten. Tegelijk zullen er ook besprekingen worden gevoerd met bedrijven in de voedingsindustrie om beloningsstructuren op te zetten voor landbouwers die klimaatvriendelijke inspanningen leveren.

Hof ten Bosch in Huldenberg

Eén van de Belgische landbouwbedrijven waarmee Bayer samenwerkt, is Hof ten Bosch van Josse Peeters in Huldenberg. Als Bayer Forward Farm is het landbouwbedrijf zowat de proefhoeve van Bayer in België. “Al in 2019 rees bij ons de vraag wat we op het bedrijf van Peeters kunnen doen als antwoord op de toenemende klimaatuitdagingen waar de landbouwsector mee wordt geconfronteerd”, legt Marc Sneyders, Head Sustainable Operations van Bayer, uit. “We wilden met een positief verhaal aantonen welke bijdrage landbouw kan leveren in de klimaatdiscussie.”

De Universiteit Gent werd ingeschakeld en via een ‘life cycle assessment’ (LCA) werd de volledige koolstofvoetafdruk van de aardappelteelt van het bedrijf in kaart gebracht op een termijn van 15 jaar. “Het was onmogelijk om alle data over zo’n lange periode te verzamelen per jaar en per veld en dus hebben we een aantal vereenvoudigingen moeten doorvoeren”, aldus Sneyders. “Zo hebben we gewerkt met periodes van vijf jaar en met gemiddelde inputs per hectare, zowel gebaseerd op perceelfiches als op zogenaamde terugrekeningen.”

De klimaatpositieve maatregelen die doorheen de jaren op het bedrijf werden geïmplementeerd, zijn onder meer het gebruik van compost, minimale grondbewerking, aanpassing van het gebruik van minerale meststoffen en de aanleg van grasbufferstroken en aanplant van hagen. “De CO2-winsten van deze laatste maatregelen werden via een oppervlaktesleutel verdeeld over alle hectaren”, vertelt Sneyders. “Op basis van al die informatie konden we een eerste inschatting maken van de belangrijkste elementen die een rol spelen in de uitstoot van broeikasgassen en de opslag van koolstof in de bodem.

25 euro per hectare aardappelen

Door alle maatregelen die Hof ten Bosch doorheen de jaren integreerde, kon het bedrijf de koolstofvoetafdruk van één ton aardappelen met 12 procent doen dalen in de periode 2010-2014 in vergelijking met 2005-2009. Tussen 2010-2014 en 2015-2020 kon er een bijkomende reductie gerealiseerd worden van 15 procent. Omgerekend naar CO2-equivalenten gaat het over de hele periode om een daling van 500 kilo per hectare.

Is deze reductie nu voldoende om er een verdienmodel uit te halen? “Alles hangt ervan af hoeveel bedrijven bereid zijn te betalen voor CO2-reductie”, meent Marc Sneyders. Volgens hem hanteert Rabobank, dat al langer bezig is met een verdienmodel rond carbon farming, een ondergrens van 40 euro en een bovengrens van 100 euro voor het opslaan van 1 ton CO2-equivalenten in de bodem.

Bayer rekent momenteel aan een gemiddelde van 50 euro per ton CO2-equivalenten en dat zou betekenen dat Hof ten Bosch jaarlijks 25 euro per hectare aardappelen zou ontvangen voor zijn inspanningen rond koolstoflandbouw. “Carbon farming zal dus zeker geen melkkoe worden, maar het zorgt wel voor extra inkomen. Bovendien kan er met andere teelten zoals tarwe gemakkelijker CO2-opslag in de bodem gerealiseerd worden en dit kan dan een hogere vergoeding opleveren”, stelt Bayer.

Sneyders is er naar eigen zeggen van overtuigd dat hogere vergoedingen ook gemakkelijker te realiseren zijn als er samenwerkingen in de agrovoedingsketen worden opgezet. “Voor voedingsbedrijven is het positief dat ze kunnen uitpakken met bijvoorbeeld grondstoffen die klimaatneutraal zijn. Bovendien zou die koolstofvergoeding als supplement kunnen uitbetaald worden, bovenop de gewone aankoopprijs van landbouwproducten”, stelt hij.

“Denk bijvoorbeeld aan een aardappelverwerker die zijn verwerkte producten gemakkelijker kan afzetten aan een fastfoodrestaurant omdat ze klimaatneutraal zijn. Hij kan de landbouwer dan bijvoorbeeld 1 of 2 euro extra per ton aardappelen gaan betalen voor zijn klimaatinspanningen”, legt Sneyders uit. Hij begrijpt evenwel de vrees van boeren dat dergelijke duurzaamheidscriteria plots levercriteria gaan worden. “Vandaar dat co-creatie centraal staat in ons koolstofproject. Wij willen landbouwers echt inspraak geven.”

'Cobenefits' minstens zo belangrijk

De multinational met thuisbasis in Duitsland benadrukt ook dat de financiële winst maar één van de voordelen is die de landbouwer kan halen uit de klimaatinspanningen. “Wij spreken van een triple win: naast de financiële winst, is er ook agronomische winst en klimaatwinst”, aldus Marc Sneyders. “Een bodem met een hoog gehalte aan koolstof of organische stof is immers een gezondere, veerkrachtigere en productievere bodem. Dat levert niet alleen hogere opbrengsten op, maar het verhoogt ook bijvoorbeeld het waterbergend vermogen waardoor de bodem periodes van langdurige droogte beter kan doorstaan.”

De klimaatwinst zal de boer niet zozeer in zijn portefeuille voelen, maar wel op vlak van zijn imago. “Carbon farming is een manier om landbouw op een positieve manier te linken met de klimaatdiscussie”, meent Sneyders. Hij verwacht dat deze zogenaamde ‘cobenefits’ minstens zo belangrijk zullen worden voor landbouwers om mee te stappen in het verhaal van koolstoflandbouw.