Kleinere visvangsten met merkwaardige nieuwkomer in 2023, EU-ministers verzamelen in Brugge
De Belgische visserijsector zit in moeilijk vaarwater. Onze vissers hebben met 15.921 ton in 2023 iets minder vis aangevoerd dan het jaar ervoor. Het gaat om een daling met 6 procent, zo blijkt uit cijfers van Statistiek Vlaanderen. Ook de totale aanvoerwaarde is gedaald (-7,5 procent). Opvallend: waar we vroeger de meeste winst haalden uit schol en tong, spant er nu een andere, merkwaardige vis de kroon.
De vangquota op schol en tong, traditioneel onze meest aangevoerde soorten, hakken er diep op in. Allebei zijn ze hun koppositie in de aanvoerranking verloren. Welke vis viel dan het meest in Belgische netten? U mag acht keer raden. De inktvis spant vandaag de kroon als meest aangevoerde soort. Afgelopen jaar ging het om een vangst van 2.620 ton, wat 16 procent meer is dan in 2022. De totale omzet van de soort kwam in 2023 neer op 10,6 miljoen euro. Runner-up is de schol, met 2.314 ton en een aanvoerwaarde van 7,3 miljoen euro. Onze quotavis tong staat op plaats drie met 2.260 ton, maar deze dure vis vertegenwoordigt opnieuw bijna de helft van de gerealiseerde omzet van de Belgische visserij, namelijk 39,4 miljoen euro.
Visverschuiving
Hoewel deze soort eerder wordt geassocieerd met een mediterraan klimaat, ziet Bart Merckaert van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij drie redenen waarom de inktvis in onze contreien naar de top van de ranking is geklauterd. “Ten eerste is inktvis is een niet-quotasoort, er zijn dus geen vangstbeperkingen”, zegt hij. “Verder merken we dat de inktvispopulaties in onze Noordzee veel groter zijn dan vroeger. Dat komt allicht door de klimaatverandering. Dat is trouwens ook de reden waarom we garnalen zien opschuiven naar de koelere waters van het noorden.”
“Tot slot zien we dat er in ons land ook een markt is ontstaan voor inktvis”, zegt Merckaert. “Vroeger was dat minder het geval. Maar de grootste afzet voor deze vis blijft het zuiden.”
De visaanvoer door Belgische vaartuigen was goed voor een totale omzet van 90 miljoen euro: 7,5 procent minder dan in 2022. Niet alleen in de eigen havens, maar ook in de buitenlandse havens, vooral in Nederland, Denemarken en Spanje, werd minder verkocht.
Verder in het rijtje van meest aangevoerde soorten: roggen, ponen, scharretong, zeeduivel, tongschar, haai en sint-jakobsschelp. Langoustines en garnalen zijn uit de top tien verdwenen. In 2023 werd er slechts 251 ton garnalen aangevoerd, dat is een daling met 77 procent ten opzichte van 2022. Vis wordt vooral aangevoerd en verkocht in de havens van Zeebrugge en Oostende. De haven van Nieuwpoort heeft een beperkt aandeel in de Belgische zeevisserij.
Hogere quota
Om de Vlaamse visserij- en aquacultuursector veilig te stellen, nodigde Vlaams minister van Visserij Hilde Crevits (cd&v) op 24 en 25 maart 2024 haar EU-collega’s uit voor een bijeenkomst in Brugge en Zeebrugge. Bedoeling was om de krijtlijnen uit te tekenen voor de volgende beleidsperiode na de Europese verkiezingen in juni 2024.
Crevits wil al langer werk maken van de vangquota, waar de Vlaamse visserijsector vandaag merkbaar onder lijdt. Zo lagen in 2023 de quota voor de tong, onze meest winstgevende vis, 60 procent lager het jaar voordien. Die strenge begrenzing kwam er niet zomaar. De tongpopulatie in de Noordzee werd gedecimeerd in de periode van 2011 tot 2021, onder meer door de pulsvistechnieken van de Nederlandse vloot. Pulsvissen is een techniek waarbij platvissen zoals tong en schol worden opgeschrikt van de zeebodem met stroompulsen, en zo in de netten worden geleid. Het Europees Hof van Justitie heeft deze techniek in 2021 verboden, maar de gevolgen voor onze vispopulatie zijn nog steeds voelbaar. Met behulp van strenge vangquota zou de soort meer ademruimte moeten krijgen.
En dus moet het nieuwe Europese visbeleid schipperen tussen rendabiliteit, voedselzekerheid, maar ook de herontwikkeling van onze visbestanden. Minister Crevits gelooft dat het tijd is om de quota voor Vlaanderen te vermeerderen. Eén van de haltes tijdens de visserijbijeenkomst was dan ook de recent vernieuwde vissersboot Jasmine, die uitgerust is met geavanceerde monitoringssoftware om het brandstofverbruik en de gevangen vis nauwkeurig bij te houden. Deze technologie zou Vlaamse vissers moeten toelaten om op verantwoorde wijze aan de slag te gaan met grotere visquota. Het is dus ook één van de argumenten waarmee Crevits Europa wil overtuigen om de visrestricties te versoepelen.
Krijtlijnen voor volgend beleid
Na een bijeenkomst met diverse stakeholders, waaronder beleidsmakers en medewerkers van de visserijsector, werden de belangrijkste krijtlijnen uitgetekend voor een gezonde toekomst van de visserij.
Allereerst was er een oproep aan de EU om de nodige instrumenten te voorzien om visserij en aquacultuur rendabel en aantrekkelijk te maken. Verder wil men dat ook de diversiteit aan types vaartuigen binnen de Europese Unie in acht worden genomen bij het opstellen van de regelgeving. Ook de magische woorden ‘digitalisering’ en ‘duurzaamheid’ kwamen grondig aan bod. De ministers onderstreepten dat adequate financiële steun van cruciaal belang is om de doelstelling van energietransitie en efficiëntie van alle schepen te verwezenlijken. In dit verband dringen sommige lidstaten aan op de wijziging van het EU-rechtskader inzake staatssteun voor de energetische modernisering van de vloot. De ministers wezen er ook op dat de financiële uitdagingen rond de aquacultuur adequaat moeten worden aangepakt, met respect voor het milieu en gelijke concurrentievoorwaarden.
Wat het concrete resultaat zal worden van deze bijeenkomst, is afwachten. De bijeenkomst was informeel en leek vooral bedoeld om de banden tussen de internationale spelers aan te scherpen, en de juiste aandachtspunten op de agenda te zetten. Maar de concrete maatregel waar alle stakeholders van de visserij op zitten te wachten, namelijk een versoepeling van de visquota, was nog niet aan de orde. Deze quota worden pas herzien in december. Hoe het zal uitpakken voor België, wordt afwachten.
Bron: Eigen berichtgeving / Belga
Beeld: Belgian Presidency of the Council of the European Union / Julien Nizet
