Jonge Anguskwekers lopen vast: "Lokaal, kleinschalig, toch geen vergunning"
Het is vechten tegen de juridische bierkaai voor veeboeren Bart Heyrman (30) en Lore Van Raemdonck (28) uit Nieuwkerken-Waas. Het koppel wil de focus van hun boerderij verleggen van varkens en Belgisch witblauw naar Aberdeen Black Angusrunderen in korte keten, maar vergunningsmatig loopt dat niet van een leien dakje. “In de media klinkt het dat boeren kleinschalig en lokaal moeten werken, althans op papier vinken we al die puntjes af”, zegt Lore. “Maar ook voor ons lukt het niet om een vergunning te krijgen voor de nodige verbouwingswerken. Zo wachten we nog op meer duidelijkheid in de PAS-regelgeving.” Het koppel waarschuwt dat veel jonge landbouwers hun toekomst gefnuikt zien in het huidige juridische klimaat.
Bart en Lore runnen samen met vader Jan Heyrman (60) en moeder Hilde de Angushoeve in Nieuwkerken-Waas. De nieuwe generatie heeft goesting voor grote plannen, maar veel mogelijkheden om die uit te voeren zijn er niet. “We willen als jonge mensen vooruit in de landbouwstiel”, steekt Bart van wal. “Binnen het bedrijf hebben we vijf jaar geleden de stap genomen om ons te heroriënteren. Mijn ouders hebben jarenlang in varkens en vleesvee gedaan, samen met een akkerbouwtak. Wij wilden daar iets aan toevoegen om een meerwaarde toe te voegen aan het bedrijf, en zijn zo in het korteketenverhaal gestapt. Zo zijn we bij de Aberdeen Black Angusdieren uitgekomen, een Schots ras. Voornamelijk hun karakter en goede vleeskwaliteit trok ons aan. We hebben nu een kleine 60 dieren en brengen die enkel lokaal op de markt.”
Nieuwe tijd
De veeboeren willen zo inspelen op een nieuwe tijd. Waar het bedrijf zich vroeger nog in varkens specialiseerde, met 150 zeugen en een zeventigtal witblauwrunderen, kwam er langzaamaan de omschakeling. “Iets exclusief in korte keten”, zegt vader Jan. “We merken dat veel mensen minder vlees eten dan vroeger, maar als ze het doen, moet het wel kwaliteit zijn."
"Black Angusrunderen groeien trager dan Belgisch witblauw, maar hun vlees is erg lekker", zegt Bart. "Elke viertal weken doen we een afhaaldag, en kunnen mensen uit de buurt hun bestelde vleespakketten ophalen. Dit op één dag organiseren, maakt er ook een soort van gebeuren van voor de buurt. Elke maand hebben we één tot twee runderen nodig om aan de vraag te voldoen. Maar dat heeft dus ook een uitdagend kantje, want we moeten dus telkens weer op tijd beslissen of we één of twee runderen moeten laten slachten."
Het bedrijf telt nu 60 Black Angussen en 135 witblauwrunderen. Achterin de stallen staat de Angusstier 'Jerommeke', een ietwat onstuimig dier wiens taak het is om de Angussen te vermenigvuldigen tot een meerderheid. Maar het is niet enkel Jerommeke op wiens schouders een zware last rust. Willen Bart en Lore hun Angushoeve aanpassen aan hun toekomstvisie, dan moeten ze onder meer de verouderde varkensstallen omvormen tot runderstallen. “We willen ook een betere ruimte om ons vlees te versnijden”, zeggen de landbouwers. Op hun hoeve staat een kleine containerruimte. “Hier werken we nu”, klinkt het. “Het is goed voor even, maar natuurlijk niet voor de lange termijn.”
Bezwaar
Zodoende deed het jonge boerenkoppel twee vergunningsaanvragen om de nodige werken uit te voeren. Voor hun werkcomfort, en dat van de dieren. “Bij onze eerste vergunningsaanvraag kregen we bezwaar van milieuvereniging Dryade”, zegt Lore. “Ik heb het gevoel dat ze gezocht hebben naar de kleinste fout in ons dossier om een bezwaar te kunnen indienen. Zo zijn ze gekomen bij een kleine berekeningsfout wat betreft de omzetting van de biggen naar runderen. We zijn ons dossier dan moeten gaan verdedigen bij de provincie, maar terwijl dat nog lopende was, kwam de ministeriële instructie van Demir. Landbouwers konden geen vergunning krijgen als ze een impactscore hebben van meer dan 0,025 procent op een nabijgelegen natuurgebied. We hebben daarop van ANB te horen gekregen dat er geen basis was om een vergunning uit te leveren.”
Bij de tweede vergunningsaanvraag liep het weer mis. “We zijn naar het provinciebestuur in Gent gemoeten”, klinkt het. “We deden daar ons verhaal. Al had dat volgens de mensen van ANB geen nut, want zelfs bij een goedkeuring zou men steeds bezwaar indienen. Want we hebben een te grote impact op het Stropersbos in Stekene, op acht kilometer in vogelvlucht van hier. Stikstof. We konden natuurlijk wel in beroep gaan en verder gaan, maar we hebben besloten om onze vergunningsaanvraag in te trekken. We hadden er al zoveel geld in gestoken, en geloofden niet dat we het nog konden halen.”
De beslissing hakte er diep op in bij het jonge koppel “We werken buitenshuis en combineren dit met ons werk in de boerderij, wat enkel haalbaar is met de hulp van de schoonouders. We zouden graag eindelijk onze doorstart maken”, zegt Lore.
Kleintjes in moeilijkheden
“Ik denk dat in de toekomst de landbouwstiel sterk gaat afnemen”, zegt Bart. We zien dat veel collega-boeren er van tussenuit gaan. In onze ogen gaat de stikstofproblematiek dus zichzelf oplossen, toch wat betreft het landbouwgebeuren. Ik zie niet in wie het nog wil doen. Zeker niet in deze periode.”
“Wij zitten er middenin en moeten wel vooruit, maar als je nu aan de start staat om iets van je ouders over te nemen, dan kan ik me heel goed voorstellen dat je kiest voor een carrière buitenshuis met een loon dat elke maand veilig gestort wordt”, zegt Lore.
Volgens Bart zijn kleinschalige bedrijven net extra kwetsbaar voor de nieuwe regelgeving. “Elk melkveebedrijf bijvoorbeeld moet 25 procent reduceren”, zegt hij. “Een heel groot bedrijf kan dat, maar voor de kleintjes ligt dat veel moeilijker.”
"Minder uitstoot, toch geen vergunning"
Gemeenteraadslid in Sint-Niklaas Jos De Meyer (cd&v) ziet de problematiek van de boeren met lede ogen aan. Voor hem is het blok waar deze boeren voor staan onbegrijpelijk. “Het is een moedig, maar schrijnend verhaal. Men zou minder uitstoot hebben, wat eigenlijk wenselijk is. En desalniettemin stoot men op veel problemen. Dit is geen landbouwvriendelijk beleid. Bij een megabedrijf zou ik dit nog kunnen volgen, maar dit gaat om een typisch familiaal bedrijf waar jonge mensen eigentijds en toekomstgericht een nieuwe start willen nemen.”
Het is frustrerend, want we willen vooruit. Maar het is wachten op de PAS-regelgeving, en we weten ook niet wat de komende verkiezingen zullen betekenen voor onze sector
Intussen is deze instructie aangepast en zullen er vanaf 2025 soepelere vergunningsregels toegelaten worden. Landbouwbedrijven die een impactscore hebben tussen 0,025 procent maar minder dan 1 procent, kunnen vanaf dan een vergunning krijgen, zolang er sprake is van een gunstige passende beoordeling. Maar ook wat dat betreft, zijn de spelregels nog niet duidelijk. “Het is frustrerend, want we willen vooruit”, zegt Lore. “We zijn nu 30 jaar. We willen niet wachten tot ons 40ste alvorens we een lening van 25 jaar aangaan om de nodige investeringen te doen. Het is dus wachten op de PAS-regelgeving, en we weten natuurlijk ook niet wat de komende verkiezingen zullen betekenen voor onze sector.”
Kosten zonder baten
De veeboeren hebben het gevoel dat ze extra streng onder de loep worden genomen. “Milieuorganisaties als Dryade maken ons heel kwaad, want ze zoeken om te zoeken”, klinkt het. “Ze kiezen altijd de juridische weg. We kennen heel veel collega's die ook met hen te maken hebben gehad. Met hen praten, helpt niet. Ze hebben het idee dat alles in de rechtbank beslecht moet worden, en dat maakt ons bang. Ze vinden altijd wel iets. En die vergunningsaanvragen kosten telkens zoveel geld. Je moet adviezen opvragen, alles laten uittekenen, architecten en studiebureaus betalen. Het heeft ons al 10.000 euro gekost, en we hebben niets.”
Voorlopig doet het koppel geen nieuwe vergunningsaanvraag. “Als we nu een aanvraag indienen, kunnen we een vergunning krijgen voor onbepaalde duur”, zegt het koppel. “Maar wat is dat? Drie jaar, dertig jaar? Wat gaan de spelregels later zijn? We kunnen de kosten voor vergunningsaanvragen niet blijven maken.”
Juridisch maatwerk
Vlaams parlementslid Stijn De Roo (cd&v), die het koppel kwam bezoeken, beaamt dat de regelgeving vandaag erg complex is. “Het is niet zo dat enkel de grote of de kleine spelers worden geviseerd”, zegt hij. “Wat we vandaag zien is dat vergunningen sterk afhankelijk zijn van de ligging”, zegt hij. “Dat maakt het dus zo complex omdat je geen generieke maatregelen hebt voor de hele sector. Het is maatwerk per bedrijf. Ik zie bijvoorbeeld zeer kleine bedrijven die dicht bij natuurgebied liggen en zo de facto onvergunbaar worden, ook voor de toekomst.”
Volgens De Roo is de problematiek van de Angushoeve niet louter een lokaal verhaal. Zo verwijst hij naar het Turnhouts Vennengebied, dat als onderdeel van het (nog niet erkende, nvdr.) nationaal park Taxandria omliggende landbouwbedrijven in een onzekere situatie brengt. “Daar gaan we moeten opletten”, zegt hij. “Wat we vooral in het oog moeten houden, is dat er ook een uitbreidingsdoelstelling is om het gebied op lange termijn uit te bouwen tot een echt nationaal park. Naar welke gebieden gaat men dan kijken?”
Natuur en economie
“Een ander aspect is dat we ook moeten kijken naar de Europese regelgeving", gaat De Roo verder. "We zien dat steeds meer uitspraken in het gerecht in het voordeel van natuur kantelen. Dat baart ons zorgen. Je kan als Vlaamse decreetmaker een visie opstellen, maar als je dan via Europese regelgeving erop wordt gewezen dat een bepaalde richtlijn niet wordt gevolgd, dan zit je vast. Ik hoop dus dat wanneer we als decreetmaker een visie ontwikkelen die rekening houdt met natuur én economie, die niet zomaar door elke rechtspraak onderuit kan worden gehaald. Ik heb nu de indruk dat de slinger is doorgeslagen richting natuur, en er economisch bijna niets meer mogelijk is.”
“Vlaanderen is een zakdoek groot, maar er wonen veel mensen. Er is dus nood aan landbouw, net zoals er nood is aan natuur. Daarom is het van belang om alle partijen te laten samenwerken, in plaats van dat ze tegen elkaar worden uitgespeeld. En wanneer voedselbevoorrading gebeurt via de korte keten, zoals op de Angushoeve het geval is, dan mag dat naar mijn mening opwegen tegen de andere factoren.”
Dat natuur en landbouw kunnen samenwerken, bewijzen de Black Angusrunderen alvast. "We hebben een overeenkomst met omliggend natuurgebied om onze Angusrunderen er te laten grazen", zegt Bart. "Hoe meer ze buiten zijn, hoe beter het vlees."
Dreigt een vergunningenoorlog? "Wetgeving is kwetsbaar en actiegroepen zijn geprofessionaliseerd"
interviewBron: Eigen berichtgeving
