Job van bloemist wordt door fonds van pesticideslachtoffers in Frankrijk als dodelijk bestempeld

Toen de Franse Laure Marivain in 2009 zwanger werd van haar dochter Emmy werkte ze als bloemenvertegenwoordiger voor een groothandel. Ze neemt er karren met bloemen in ontvangst, zet de karren klaar in het magazijn en laadt ook alles op vrachtwagens. Voor haar job als vertegenwoordiger werkte ze reeds enkele jaren bij een bloemist. Enkele jaren laten wordt bij de dochter van Marivain reeds op jonge leeftijd leukemie vastgesteld. Na een zevenjarige strijd sterft het meisje uiteindelijk in 2022, op elfjarige leeftijd.

In datzelfde jaar gaat Marivain op onderzoek om de oorzaak van het overlijden van haar dochter te achterhalen. Ze ontdekt dat de ziekte van haar dochter gelinkt kan worden aan gewasbeschermingsmiddelen die gebruikt worden voor bloemen, en waaraan ze blootgesteld is geweest tijdens haar zwangerschap. “Ik ontdekte dat de boeketten met fresia's waar ik zo graag mijn neus in stak, de exotische bloemen die ik aanraakte voor het eten van mijn ontbijt en alle andere bloemen waar ik zo van hield, niet zo onschuldig waren”, getuigt Marivain in een interview met Radio France. Voor Marivain was het een schok. “Niemand had me ooit verteld dat de bloemen waarmee ik werkte, behandeld waren met giftige producten, vooral met verboden pesticiden die schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid. Niemand heeft me ooit verteld dat ik mijn handen moest wassen vooraleer ik aan mij gezicht krabde, mijn neus snoot of als ik iets at.”

Erkenning

Tijdens haar onderzoek komt de vrouw in contact met het Franse nationale fonds voor slachtoffers van pesticiden. Ze dient er in 2022 een aanvraag in om het verband tussen de ziekte en de uiteindelijke dood van haar dochter, en de prenatale blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen te laten erkennen en schadevergoeding te krijgen. Het fonds start een onderzoek en vindt onder meer sporen van de gewasbeschermingsmiddelen in het bloed van het kind. Een jaar later valt de erkenning in de bus van Marivain: er is volgens de commissie van het fonds een oorzakelijk verband tussen de ziekte van de dochter en het werk van de moeder als bloemist. “Het schuldgevoel die dag was enorm. Ik was degene die mijn dochter had vergiftigd”, getuigt Marivain. “Ik ontplofte van woede. Het probleem van residuen van gewasbescherming in bloemen is nochtans al gedocumenteerd geweest door een Belgische wetenschappelijk studie."

Het gebrek aan een regelgeving rond dit onderwerp en de ‘laisser-faire houding’ waarbij er geen informatie wordt verschaft over het gezondheidsrisico dat haar job inhield, wil de vrouw nu aankaarten door met haar verhaal naar buiten te komen. Ook trok ze in Frankrijk naar de rechtbank om een schadevergoeding van 1 miljoen euro te claimen voor het lijden van hun kind en het leed dat de familie is aangedaan. Het proces wordt er nu gevoerd. “Wij zijn niet uit op geld. Onze dochter krijgen we er niet mee terug. Maar als ik gewaarschuwd was, zou mijn dochter er nog zijn", aldus de moeder.

Bloemisten lopen groter risico dan bloementelers

“Het risico dat professionele bloemisten lopen is niet potentieel. Het is bewezen”, duidt professor Bruno Schiffers van de Universiteit van Luik aan Radio France. Hij leidde het Belgisch onderzoek in 2018 waarbij ze boeketten bloemen maar ook urine van verschillende bloemisten analyseerden. “Het risico dat bloemisten lopen is zelfs veel groter dan het risico van de bloementelers. Door de verscheidenheid aan bloemen in hun boeketten worden de bloemisten namelijk blootgesteld aan een mix van verschillende pesticiden. Bovendien worden ze het hele jaar door onafgebroken blootgesteld aan de stoffen. Toch worden de bloemisten niet goed geïnformeerd. Ze dragen geen beschermende uitrusting. En ze drinken en eten terwijl ze werken, omdat ze zich niet bewust zijn van de risico's.”

“In tegenstelling tot fruit en groenten zijn er geen Europese regels die maximale residulimieten voor bloemen vastleggen”, gaat Schiffers verder. “En er is ook geen controle op residuen, vooral niet in geïmporteerde bloemen.” Want in de mix van residuen zitten ook een aantal stoffen die in Europa verboden zijn, maar die via geïmporteerde bloemen bij ons terug te vinden zijn. Zo worden er heel wat bloemen in Oost-Afrika en Colombia geproduceerd en naar Europa geëxporteerd. “Onze bloemenwinkels halen echter hun producten voor meer dan 80 procent uit Europa”, aldus de directeur van Be-Florist, de beroepsvereniging van de Belgische bloemisten, Koen Van Malderen.

Regels zijn strenger geworden

Het onderzoek van de Universiteit van Luik en de daarbij horende conclusies dat er ‘dringend maatregelen getroffen moeten worden’ dateert van 2018. Zoals professor Schiffers aanhaalde zijn er in de EU-regelgeving geen maximumwaarden voor residuen van bestrijdingsmiddelen op bloemen. Zijn er ondertussen geen enkele maatregelen genomen om de bloemisten te beschermen? “De risico's van pesticiden op snijbloemen zijn de voorbije jaren veel kleiner geworden”, duidt Van Malderen. “Die studie was een schok voor onze sector. In 2018 is de Belgische sector met de FOD Volksgezondheid gaan samenzitten om richtlijnen uit te werken. Zo werden enkele campagnes uitgerold om het dragen van handschoenen door bloemisten, en het niet eten op de werkvloer aan te moedigen."

“Ondertussen zijn de regels op vlak van gewasbeschermingsmiddelen in Europa ook veel strenger geworden. Veel producten zijn ondertussen verboden”, gaat Van Malderen verder. Zo werd clofentezine, één van de stoffen waar volgens de Luikse onderzoekers Belgische bloemisten tot vier keer meer aan blootgesteld werden dan aanvaardbaar, vorig jaar niet meer toegelaten. Daarnaast wordt er ook veel strenger toegezien op de naleving van de regels in vergelijking met vroeger. “Bloemenkwekers en bloemisten die bestrijdingsmiddelen gebruiken, worden regelmatig gecontroleerd en moeten jaarlijks bijscholingen volgen om up-to-date te blijven”, legt Van Malderen uit. “Er moet ook altijd een wachttijd gehanteerd worden vooraleer de bloemen die alsnog behandeld werden, in de handel komen." Volgens Van Malderen gelden de strengere regels geleidelijk ook voor geïmporteerde bloemen, bijvoorbeeld uit Afrika. "Daarop worden steekproeven uitgevoerd. Ik hoor dat er af en toe een partij wordt afgekeurd."

Cijfers over kanker of oversterfte bij Belgische bloemenkwekers of bloemisten heeft de sectorvereniging niet.