Japan boort rijstreserves aan wegens hoge prijzen

Eind januari bedroeg de gemiddelde verkoopprijs van een zak van vijf kilo rijst in Japan 3.688 yen (23 euro). Een jaar eerder kostte dezelfde zak nog bijna de helft: 2.023 yen (12,6 euro). De sterkte prijsverhoging is te verklaren door de slechte rijstoogst in 2023. De Japanse rijstoogst van 2023 had te lijden onder een recordhitte en was de slechtste in 25 jaar. Door het lagere aanbod schoot de rijstprijs in de zomer van 2024 de lucht in. Onder impuls van een hogere vraag en verstoringen in de distributieketen liep hij daarna nog verder op.  

Om de prijs te drukken geeft Japan nu een deel van zijn rijstvoorraad vrij. Minister van Landbouw Taku Eto maakte vrijdag bekend dat de regering 210.000 ton rijst uit de reserves - alles samen goed voor ongeveer 1 miljoen ton - beschikbaar zou stellen. Het gaat om zowat drie procent van de jaarlijkse consumptie in Japan.

Interventie door overheid om prijs stabiel te houden

Het Aziatische eiland houdt al bijna 30 jaar rijstreserves aan voor noodsituaties. Tot voor kort werden die reserves alleen vrijgegeven bij een zware misoogst of een ramp, zoals aardbevingen. Het is nu de eerste keer dat de reserves worden aangesproken om de prijs te drukken. Het is niet ongebruikelijk dat overheden een interventiefonds aanleggen om de prijs voor basisproducten stabiel te houden. Zo had bijvoorbeeld ook Oekraïne jarenlang een nationale graanvoorraad waarmee het kon interveniëren op de markt.

Ook België heeft een geschiedenis met het aanleggen van voorraden van basisproducten. “België heeft bijvoorbeeld reserves van graan en boter aangelegd in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. En als we verder terug gaan in de tijd, naar de middeleeuwen, hadden steden ook graanreserves om de voedselzekerheid en sociale rust te bewaren”, vertelt Yves Segers, historicus van het Centrum Agrarische Geschiedenis en verbonden aan de KU Leuven.

Waar het Japanse overheidsingrijpen een kortetermijnoplossing beoogt, wordt er ook gewerkt aan oplossingen om toekomstige misoogsten te voorkomen. Door de klimaatverandering zou de oogst structureel met 20 procent verminderen tegen het einde van de eeuw, vergeleken met de vorige eeuw. Om deze reden hebben onderzoekers de zoektocht naar warmteresistente rassen opgevoerd. De eerste resultanten lijken bemoedigd. Zo bleek 94,7 procent van de shinnosuke-variëteit vorig jaar van goede kwaliteit ondanks de hitte.

De eerste proef met 3.000 rijstplantjes leverde niet het gewenste resultaat op. Na een behoorlijke start gooide een koudegolf tijdens de bloei van de rijstplantjes roet in het eten. Hierdoor ontwikkelde maar 1 procent van de rijstbloemen zich tot rijstkorrels. Vorig jaar werd de proef herhaald met 32 rijst-variëteiten uit onder andere Japan, Rusland, Oezbekistan, Italië en Zweden. "Nu waren de resultaten wel goed en brachten sommige variëteiten een goede oogst op", vertelt onderzoeker Julian Helfenstein aan VILT. De resultanten waren volgens de onderzoeker bemoedigend. "Dit jaar (het rijstseizoen loopt van mei tot midden september, red.) willen we op een groter perceel proeven uitvoeren."

In Vlaanderen zijn er voor zover bekend nog geen proeven met rijstteelt. Vlaanderen kent dan ook veel minder veengebieden dan in Nederland.