Jambon laat deur op een kier voor stikstofakkoord mét cd&v

Zoals verwacht toonde de oppositie zich woensdag in het extra plenair debat genadeloos voor de Vlaamse regering en voor minister-president Jan Jambon (N-VA). Zo drongen Groen, Vooruit en Vlaams Belang openlijk aan op het ontslag van Jambon. "Er is geen Vlaamse regering meer. Neem ontslag. U hebt gefaald. Uw ploeg heeft gefaald", zei Groen-fractieleider Björn Rzoska. "Deze regering is op. Neem ontslag", klonk het ook bij Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens.

Volgens PVDA-fractieleider Jos D'Haese heeft niemand nog vertrouwen in de regering-Jambon. Hij daagde de regering daarom uit om een vertrouwensstemming te houden om te zien of ze nog wel een meerderheid zou hebben. Voor Vooruit-fractieleider Hannelore Goeman is de regering-Jambon "morsdood". "Wij willen duidelijkheid. Dit parlement wil duidelijkheid. De Vlaming verdient duidelijkheid. Als u geen ontslag neemt, beslis dan iets. Lead, follow, or get out of the way".

Ontslag uitgesloten

"Nee, ik neem geen ontslag", repliceerde Jambon. De Vlaamse regeringsleider erkent dat zijn regering een "moeilijk moment" meemaakt in het stikstofdossier. Maar Jambon is naar eigen zeggen vastberaden om met de huidige coalitie (N-VA, cd&v, Open Vld) tot een akkoord te komen. "Deze ploeg moet door om de problemen aan te pakken, van nu tot aan de dag van de verkiezingen", zegt Jambon.

Tussen de meerderheidspartijen was de sfeer bij momenten wel bijzonder gespannen. De drie meerderheidsfracties bevestigden allemaal wel de wil en de nood aan een gezamenlijk akkoord, maar er borrelde ook kritiek op. Zo noemde N-VA-fractieleider Wilfried Vandaele zichzelf "teleurgesteld en kwaad". "Teleurgesteld omdat sommige collega's  ondanks gemaakte afspraken - aarzelen om verantwoordelijkheid te nemen. (...)  Kwaad omdat de N-VA niet compromisbereid zou zijn", aldus Vandaele.

Ook volgens cd&v-fractieleider Peter Van Rompuy is een akkoord nog mogelijk, maar is er een grondige bijsturing nodig om het dossier juridisch robuust te maken. En dat vraagt drie partijen, zei Van Rompuy, "it takes three to tango". Volgens N-VA is er voor zo'n grondige bijsturing een nieuw milieueffectenrapport (MER) en openbaar onderzoek nodig en dreigt het dossier over de verkiezingen van 2024 getild te worden. Cd&v betwist dat.

Open Vld-fractieleider Willem-Frederik Schiltz waarschuwde voor de gevolgen van een mislukking. Zo dreigen de economie en de welvaart stil te vallen. "Ik kan maar één ding zeggen: ga terug aan tafel, werk verder aan oplossingen, zoek naar juridische zekerheid. Het is onze verdomde plicht om een akkoord te vinden".

Vrijdag nieuw sleutelmoment, maar water is nog diep

Dat de wonden van de voorbije dagen nog niet geheeld zijn, was al duidelijk toen het openingsstatement van Jambon geen applaus kreeg op de cd&v-banken. Kopstuk Hilde Crevits stak ook niet onder stoelen of banken dat ze 'not amused' is met de manier waarop de zaken zondagavond gelopen zijn. "Ik hou er niet van dat twee partijen zeggen: we gaan het zonder u doen. Dat strookt niet met de deontologie die we tot op vandaag gehuldigd hebben", klonk het. Toch wil cd&v de handdoek niet gooien. "Dit moet lukken, maar het zal niet lukken als je één partij gewoon tegen de muur kwakt", aldus Crevits.

Jambon probeerde meteen te sussen door te benadrukken dat hij in het stikstofdossier niet van plan is bijkomende stappen te zetten zonder de christendemocraten. Er zijn volgens hem geen alternatieven. "We maken een gezamenlijk akkoord, of we maken geen akkoord", aldus Jambon. Maar intussen blijft cd&v zeggen dat de huidige tekst onvoldoende is. N-VA lijkt dan weer niet van plan om nog echt te sleutelen aan de tekst. Dan is de vraag: waarom zou vrijdag wél lukken wat afgelopen zondag niet is gelukt?

De oppositie - met name Groen en PVDA hamerden daar fel op - wilde van Jambon wel weten of er dan nog iets kon veranderd worden aan de huidige tekst. Want die voldoet duidelijk nog niet voor cd&v. Zo herhaalde fractieleider Peter Van Rompuy dat er nog geen consensus is over de twee "belangrijkste knelpunten" voor zijn partij, met name de vergunningsregels voor landbouw en industrie en het extern salderen.

In zijn eerste tussenkomst benadrukte Jambon nog dat nog stevig afwijken van de huidige tekst geen optie is, omdat er dan volgens hem grote vertraging dreigt. Maar volgens Van Rompuy maakte Jambon in een latere tussenkomst "wel degelijk een opening om verder te onderhandelen". Het is afwachten hoeveel onderhandelingsmarge er nog is.

Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) liet niet in haar kaarten kijken. "We hebben afgesproken dat ik de conceptnota zal omzetten in een PAS, ik zal dat agenderen in de schoot van de regering. En daar zal ik het debat voeren. Dat is ook de reden waarom ik de afgelopen twee weken niet naar de tv-studio's ben gegaan", aldus de N-VA-minister.

Open Vld zegt nog te geloven in een akkoord. Maar dan moeten volgens viceminister-president Bart Somers de drie regeringspartijen inspanningen doen. Niet slagen zou volgens Somers "dramatisch" zijn. "Daarom is het onze verdomde plicht om tot een akkoord te komen. "Eerder dan elkaar verwijten te maken, moeten we aan een oplossing werken. Voor de landbouwers, de ondernemers en de bevolking. Mijn partij is daartoe bereid", dixit Somers.

Herbekijk het actuadebat in het Vlaams parlement: