Hoe maak je van koolstoflandbouw in Vlaanderen een win-win?

Koolstoflandbouw of carbon farming is erop gericht om voor langere tijd koolstof (de C uit CO2) in de bodem of houtige biomassa vast te leggen én te verzekeren dat reeds opgeslagen koolstof ook opgeslagen blijft. Dat vergt bepaalde teeltpraktijken zoals het telen van meerjarige gewassen, gewassen met intensieve beworteling en groenbedekkers, agroforestry en/of het aanbrengen van stabiele organische stalmest of compost.

Het blijft evenwel dé vraag hoe men deze praktijken concreet kan waarderen, er een verdienmodel aan kan koppelen en daadwerkelijk kan opschalen naar een breed win-winsysteem voor landbouwer, maatschappij en klimaat.

Roadmap

ILVO en Departement Landbouw & Visserij stapten samen in het Europese onderzoeksproject ‘LIFE CarbonCounts’ om een traject voor de opschaling van koolstoflandbouw uit te tekenen. In een analyse werden de verschillende componenten van verdienmodellen voor koolstoflandbouw verduidelijkt, en ook de rollen die verschillende stakeholders hierbij kunnen opnemen. Op basis van deze situatieschets is een roadmap uitgetekend, zeg maar het spoor dat kan leiden naar duurzame en lokaal aangepaste systemen voor koolstoflandbouw. Een sleutelelement is het aanduiden van een organisatie die het mandaat en de middelen krijgt om dit te coördineren en het creëren van een publiek-private samenwerkingsstructuur.

In deze structuur worden drie netwerken onderscheiden. Ten eerste is er het ‘navigatienetwerk’, waarin alle partijen (overheid, landbouwers, onderzoekers, de maatschappij en private bedrijven) vertegenwoordigd zijn. Bedoeling is om kennis, standpunten en ervaringen uit te wisselen en om samen naar oplossingen te zoeken voor de knelpunten bij de uitrol van carbon farming in Vlaanderen.

Bij het tweede netwerk, het MRV-netwerk (meten, rapporteren, verifiëren), ligt de nadruk op het monitoren van de koolstofopslag. Hier ziet de roadmap een rol voor de landbouworganisaties, de adviesdiensten het beleid en het onderzoek.

Het ‘financieringsnetwerk’ ten slotte waakt er onder meer over dat verdienmodellen voor koolstoflandbouw financieel interessant blijven voor landbouwers en onderzoekt op welke wijze de winsten en risico’s eerlijk verdeeld geraken voor landbouwers en betalende bedrijven.

Dat de nood er is om een samenwerking tussen beleid, private actoren en het onderzoeksveld op poten te zetten, benadrukte Vlaams minister voor Landbouw Jo Brouns (cd&v) onlangs nog in de parlementaire commissie Landbouw. “Het recente Europese kadervoorstel rond criteria voor onder meer kwantificeerbaarheid, additionaliteit, langetermijnopslag in de bodem en duurzaamheid kan nog door de onderzoekers mee in beschouwing  worden genomen”, zei hij.

Volgens de projectpartners reikt deze roadmap handvaten aan voor een samenwerking en regelgevend kader op Vlaams niveau. “Er staan nu gefundeerde wegwijzers om de komende jaren werk te maken van een succesvolle uitrol. Iedereen kan kansen van koolstoflandbouw aangrijpen voor een gezamenlijke win-win”, klinkt het.

Op 30 maart 2023 organiseren ILVO en het Departement Landbouw en Visserij een (Engelstalige) webinar. Meer info vind je op de website van ILVO.