"Stikstofdossier op de laatste ministerraad agenderen, was vragen om miserie”
De Vlaamse ministerraad is er vrijdag niet in geslaagd om het ontwerp van het stikstofdecreet van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) goed te keuren. Of het decreet nog gestemd zal worden voor de verkiezingen van 2024, blijft een groot vraagteken. Politicoloog Carl Devos (UGent) schetst de mogelijke scenario’s.
Cd&v en N-VA die zich vastrijden in het stikstofdossier waarbij de zwartepiet telkens van hand wordt verwisseld: een scenario met een hoog déjà vu-gehalte. In het stikstofakkoord dat na lang onderhandelen werd afgeklopt op 10 maart 2023 staan twee punten opgesomd die onder voorwaarde van een openbaar onderzoek en milieueffectenrapport staan: het extern salderen en de versoepeling van de vergunningsregels voor de landbouw vanaf 2025. Twee strijdpunten die cd&v destijds verkregen heeft, mits er een milieueffectenrapport (MER) komt dat de twee principes onderzoekt en toelaat. Dat was de voorwaarde van N-VA.
Maar nu blijkt dat er nog steeds geen MER is opgestart waardoor cd&v weigert om het toekomstig stikstofdecreet, dat de politieke afspraken van maart juridisch moet verankeren, een eerste keer goed te keuren. N-VA betreurt dat cd&v het niet wil goedkeuren en vindt dat, los van de twee toegevingen, doorgezet moet worden met het stikstofdecreet.
Van akkoord naar wet
Met het gebrek aan eerste goedkeuring dreigt de timing krap te worden om het stikstofakkoord nog gestemd te krijgen voor de verkiezingen van 2024. Want naast deze goedkeuring, moet het ontwerp nog goedkeuringen krijgen van allerhande adviesraden en het Vlaams parlement.
De eerste stap die terug bekeken moet worden is de aanbesteding om het milieueffectenrapport op te stellen. Vrijdag bleek dat geen enkel onderzoeksbureau intekende op de aanbesteding die uitgeschreven was vorige maand. Een nieuwe aanbesteding uitschrijven en een kandidaat vinden, zal terug kostbare tijd innemen. Maar waar een wil is, is een weg. Zo ziet politicoloog Carl Devos de situatie althans. “Juridisch-technisch kan dit decreet nog gestemd worden voor de verkiezingen”, aldus Devos. “Misschien kan er tegen het einde van de zomer een verkorte aanbesteding gepubliceerd worden voor het MER. Op deze manier zou het kandidaat-kantoor al aan de slag kunnen gaan met het milieueffectenrapport en kan er misschien toch nog een deal gevonden worden tegen de onderhandelingen voor de Septemberverklaring. Als er daarna snel adviezen worden opgevraagd en er bij de meerderheid een grote wil bestaat, dan kan dit zeker nog gestemd worden voor de verkiezingen. Het is vrij krap, maar het kan nog.”
Juridisch kan het, politieke wil is cruciaal
Het groter probleem zit volgens Devos niet bij de timing van de procedure maar bij de politiek. “Zowel N-VA als cd&v zijn na het stikstofakkoord van maart met een andere interpretatie naar buiten gekomen inzake het stikstofakkoord en het MER”, aldus Devos. N-VA beweerde in maart dat wanneer blijkt uit onderzoek dat de principes van extern salderen en de aangepaste vergunningsdrempels de stikstofdoelstellingen voor 2030 in gevaar brengen, deze niet zullen worden meegenomen in de uitvoering van het stikstofakkoord. Bij cd&v klonk het in maart dan weer dat het akkoord één en ondeelbaar is. “In tussentijd blijkt dat dit verschil achter de schermen niet uitgepraat geweest is. Om dit dan op de laatste ministerraad op tafel te leggen was een ‘accident waiting to happen”, aldus Devos.
Stikstofakkoord in de vuilbak
Stel dat het welles-nietesspel over het resultaat van het MER doorgaat en de timing toch te krap wordt, dan wordt het stikstofdossier overgeheveld naar de volgende legislatuur. Dan wordt het spel van welles-nietes en zwarte pieten doorgeven een spel van slangen en ladders waarbij de pion in het stikstofdossier onverbiddelijk terug naar het begin van het spelbord moet gaan. “Alle tellers worden bij een nieuwe legislatuur terug op nul gezet”, legt Devos uit. “Al zal niet alles hiervoor naar de vuilbak verwezen worden, zo is er veel denk- en rekenwerk gebeurd dat opnieuw kan gebruikt worden na 2025. Maar als er een coalitiewissel is, zijn de nieuwe partijen niet verbonden met het stikstofakkoord van maart 2023.”
Wat kan er in tussentijd gedaan worden?
De woordvoerder van minister-president Jan Jambon benadrukte vrijdag dat de regering het stikstofakkoord van maart ‘hoe dan ook’ verder zal uitvoeren. Jambon heeft minister Demir gevraagd om het nodige te doen om het vacuüm te vullen dat ontstaan is door de niet-goedkeuring van het ontwerp, in het belang van de rechtszekerheid van landbouwers en ondernemers.
Teleurstelling
Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, is teleurgesteld dat er geen consensus is gevonden over de verdere uitvoering van het stikstofakkoord. "Als we geen werk maken van een stikstofdecreet met een goedkeuring in de Vlaamse regering en later in het Vlaams parlement, komen we in juridisch drijfzand”, aldus Voka. “Dat zal betekenen dat een aantal dossiers zowel privé als publiek niet goedgekeurd geraakt of dat er vergunningen worden verleend die juridisch wankel zijn voor zowel bedrijven, landbouwers en burgers, wat de facto een vergunningenstop tot gevolg heeft.” De handelsorganisatie roept de Vlaamse regering op om zo snel mogelijk dit dossier weer te deblokkeren.
Ook oppositiepartij Groen reageert kritisch. "Het akkoord van maart was op drijfzand gebouwd. Dat het in de uitwerkingsfase dan opnieuw helemaal vastloopt, hoeft niet te verbazen", aldus fractieleidster Mieke Schauvliege. Schauvliege vroeg om een extra plenaire vergadering om de ploeg van Jambon ‘ter verantwoording te roepen’. Maar die vraag werd afgeketst. Er vindt dinsdag wel een parlementaire commissie plaats waar vragen over het dossier gesteld kunnen worden. Maar volgens Schauvliege maakt de meerderheid zich er op deze manier makkelijk van af.
Bron: Eigen berichtgeving
