Grondwettelijk Hof vernietigt Vlaamse hervorming beroepsprocedures
nieuwsHet Grondwettelijk Hof heeft de uitbreiding van de bevoegdheden van twee Vlaamse administratieve rechtscolleges vernietigd. Tijdens de vorige legislatuur had toenmalig minister van Omgeving en Justitie Zuhal Demir (N-VA) beslist om bepaalde beroepsprocedures over te hevelen van de federale Raad van State naar de Vlaamse Raad voor Vergunningsbetwistingen, maar Wallonië was naar het Grondwettelijk Hof getrokken tegen die beslissing van Demir. Dat stelt Wallonië nu in het gelijk.
Raad voor Vergunningsbetwistingen
Het Grondwettelijk Hof heeft zich in twee arresten uitgesproken. Een eerste arrest gaat over het Vlaamse decreet uit 2023 dat de Raad voor Vergunningsbetwistingen bevoegd maakt voor beroepen tegen ruimtelijke uitvoeringsplannen, stedenbouwkundige verordeningen en voorkeursbesluiten, en projectbesluiten over complexe projecten. Gevolg daarvan was dat de Raad van State daarvoor niet langer bevoegd was. Tot dan was de Raad voor Vergunningsbetwistingen een bestuurscollege dat oordeelt over doorsneevergunningen, zoals protesten tegen de uitbreiding van een landbouwbedrijf.
Minister Demir wou op die manier de doorlooptijd van de beroepen inkorten. Een beroep bij de Raad van State tegen een ruimtelijk uitvoeringsplan of een complex project kent een doorlooptijd van gemiddeld 26 maanden, met uitschieters tot 42 maanden. De Vlaamse Raad voor Vergunningsbetwistingen doet het veel sneller, meldde het kabinet van Demir destijds, met een gemiddelde doorlooptijd van 12 maanden.
Maar het Brusselse College van de Franse Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapsregering en de Waalse regering trokken naar het Grondwettelijk Hof. Volgens hen schaadde de Vlaamse beslissing de rechten van de Franstaligen, omdat de bevoegdheden van de Raad van State, die symmetrisch georganiseerd zijn met een Vlaamse en Franstalige kamer, ingeperkt werden door toedoen van één deelstaat.
Het Grondwettelijk Hof oordeelt nu dat het federale en niet het Vlaamse niveau in beginsel bevoegd is om beroepen bij een administratief rechtscollege in te voeren en daaraan te onttrekken. Op grond van de zogenoemde 'impliciete bevoegdheden' mag de Vlaamse decreetgever wel decreten aannemen die federale aangelegenheden regelen. Maar daar zijn voorwaarden aan verbonden. Zo mogen die slechts een 'marginale weerslag' hebben op de federale bevoegdheden, en volgens het Hof is dat hier niet het geval. Het vernietigt daarom het decreet.
Handhavingscollege
In een tweede arrest volgt het Grondwettelijk Hof een gelijkaardige redenering. Daardoor worden enkele bepalingen uit datzelfde decreet vernietigd, dit keer over het Handhavingscollege, het eerder opgerichte administratieve rechtscollege. Naar aanleiding van de invoering van een nieuw algemeen kader voor de handhaving van de Vlaamse regelgeving, werd in de mogelijkheid voorzien om een reeks beroepen in te stellen bij dat college. Het Grondwettelijk Hof oordeelt nu dat ook dat een inbreuk vormt op de federale bevoegdheid voor administratieve rechtscolleges.
Het decreet trad eind vorig jaar in werking. Het Grondwettelijk Hof beslist daarom dat voor besluiten van de Raad van Vergunningsbetwistingen die genomen zijn tussen 31 december 2024 en de bekendmaking van zijn arrest in het Staatsblad een nieuwe termijn van 60 dagen begint te lopen, te beginnen vanaf de publicatie in het Staatsblad. Zo kan een beroep bij de Raad van State ingesteld worden.
Niet de eerste keer
"We gaan het vonnis eerst goed bestuderen", reageert Zuhal Demir die in de nieuwe regering nog steeds bevoegd is voor Justitie. "Maar het is duidelijk dat we op een bepaald moment botsen op de limieten van onze impliciete bevoegdheden.” Volgens haar toont deze uitspraak de nood aan institutionele hervorming aan. “Zo kunnen wij blijven investeren in de snelle afhandeling van Vlaamse investeringsprojecten. Vaak hebben die projecten een groot ruimtelijk en maatschappelijk belang. Door die te vrijwaren blijft Vlaanderen een aantrekkelijke regio om in te investeren", klinkt het nog.
Mieke Schauvliege, de Vlaamse fractieleider van Groen, zegt in een reactie op sociaal netwerk Bluesky dat haar partij destijds gewaarschuwd heeft dat de maatregel ongrondwettelijk bevonden zou worden en rechtsonzekerheid zou creëren. Ze heeft het over "weeral een staaltje van juridisch broddelwerk van de Vlaamse regering". "Wat Vlaanderen zelf doet, doet het beter? Of eerder, wat Vlaanderen zelf doet, doet het niet", aldus Schauvliege.
Het is niet de eerste keer dat een rechter beleid van Demir keldert. Haar poging om het voor burgers en organisaties moeilijker te maken beroepsprocedures op te starten werd in 2023 deels vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Ook meerdere vergunningen die ze uitreikte, zoals die voor het voetbalstadion van Club Brugge of de ethaankraker van Ineos, werden vernietigd door de Raad voor Vergunningsbetwistingen, zo brengt De Tijd in herinnering.
Bron: Belga / eigen berichtgeving
Beeld: Ineos
