Graansector houdt adem in: verlenging graandeal Oekraïne op tafel
De graandeal tussen Oekraïne en Rusland loopt op 18 maart ten einde en deze week starten onderhandelingen over een verlenging. De graansector in België en elders in de wereld houdt zijn adem in. De laatste maanden normaliseerden de graanprijzen, maar het niet verlengen van de deal kan de prijzen weer de hoogte instuwen. Ook Tom Van Goey, Vlaamse landbouwer in Oekraïne, wacht in spanning af. Stopt de deal, dan kunnen Oekraïense landbouwers hun graan niet exporteren en geraken de loodsen niet tijdig leeg voor de oogst van aankomende zomer.
De graandeal tussen Rusland en Oekraïne werd vorig jaar in juli gesloten na bemiddeling van de Verenigde Naties en Turkije. Dankzij dat akkoord over de export van Oekraïense en Russische landbouwproducten via havens aan de Zwarte Zee, kwam de uitvoer van graan en andere voedingsmiddelen weer op gang. Dit betekende een opluchting voor onder ander de veevoerindustrie omdat de graanprijzen weer enigszins normaliseerden. Oekraïne is immers een belangrijke mondiale graanexporteur.
Ook Vlaming Tom Van Goey, die in Oekraïne een akkerbouwbedrijf van 3.000 hectare runt, kreeg weer ademruimte. In de eerste weken van de oorlog had hij zelfs de mogelijkheid van vervoer per trein of truck onderzocht naar buurlanden Polen en Slovakije maar deze modaliteiten hebben bijlange na niet de capaciteit van het zeevervoer. Sinds export weer mogelijk is, pendelt hij veel met zijn vrachtwagens heen en weer tussen zijn bedrijf centraal in Oekraïne en de haven van Odessa. Het bedrijf bouwde zijn vrachtwagenpark uit tot negen camions: vijf voor graan en vier die aardappelen afvoeren naar verschillende supermarktketens.
Van Goey benadrukt het belang van de graandeal tussen Rusland en Oekraïne voor zijn onderneming. Als de graandeal opgeblazen wordt, is er in onze loodsen geen ruimte voor de nieuwe oogst van deze zomer. De landbouwer heeft in het najaar op 1.500 hectare wintertarwe en winterkoolzaad ingezaaid. “We hebben nog wel wat ruimte, maar het houdt een keer op", vertelt hij.
Onderhandelingen in Genève
Rusland heeft aangekondigd een delegatie naar Genève te zullen sturen om er met de Verenigde Naties te onderhandelen over een verlenging van de graandeal. Vorige donderdag noemde de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov de onderhandelingen over de verlenging van de overeenkomst "ingewikkeld". Lavrov zei dat "als de overeenkomst half wordt uitgevoerd, de kwestie van de verlenging ervan nogal ingewikkeld wordt". Volgens Lavrov zijn de clausules van het pact die Rusland ten goede zouden moeten komen "helemaal niet uitgevoerd".
Op de internationale graanmarkten zijn er voorlopig nog geen indicaties dat een verlenging van de deal niet in het verschiet ligt. De noteringen, die al weken dalen, zijn de laatste dagen ook stabiel. Van Goey ziet ook in Oekraïne de graanprijs de voorbije weken dalen, maar sinds begin deze maand zit hij weer in de lift. “Dat zou een kentering kunnen zijn. Ik krijg in ieder geval veel telefoontjes van opkopers. Dat is normaal gezien een signaal dat de prijs kan stijgen.”
Bij een continueren van de graandeal zullen de graanprijzen waarschijnlijk stabiel blijven, aldus Nick Van Heeschvelde, voorzitter van graanhandelsfederatie Fegra. “Maar als de deal wordt afgeblazen, zal dat ongetwijfeld een impact hebben op de graanprijzen en ligt een nieuwe stijging in het verschiet. Vooralsnog zie ik geen indicaties die wijzen op een stijging. Ook de oogstverwachtingen zijn behoorlijk. Frankrijk en het zuiden van Europa kampen met droogte, maar de recente regenval heeft ook daar ook goed gedaan.”
Ecologische gevolgen van de oorlog
Ondertussen blijft ook de oorlog tussen Oekraïne en Rusland voortduren en vinden er hevige gevechten plaats in het oosten van het land. Experts vrezen dat het tientallen jaren zal duren om de landbouwschade in Oekraïne, de graanschuur van Europa, te herstellen als de oorlog ten einde komt. Het risico van een mondiale voedselcrisis (Oekraïne is zeer belangrijke leverancier van graan aan landen in Afrika en het Midden-Oosten, red.) is dan nog niet geweken.
Wim Zwijnenburg van de Nederlandse organisatie voor vredesonderzoek ‘Pax' wijst op de ecologische impact van de oorlogvoering waarbij raketten gebouwen, raffinaderijen, industriële installaties en infrastructuur hebben verwoest. “Als een gebied maandenlang elke dag wordt beschoten, hopen zware metalen uit de afgevuurde munitie zich op in de bodem. Ik ga ervan uit dat er in de bijzonder zwaar bevochten gebieden, zoals Marioepol en Bachmoet, sprake is van forse vervuiling met zware metalen, giftige resten van explosieven en mijnen.”
Ook het landbouwareaal is hierdoor aangetast. Aan de hand van satellietbeelden en bodemstalen schatten deskundigen van het Oekraïense Instituut voor Bodemkunde dat de oorlog tot nu toe minstens 10,5 miljoen hectare landbouwgrond heeft aangetast, een kwart van de Oekraïense landbouwgrond. Naast de bodemschade hebben Oekraïense boeren te kampen met niet-ontplofte granaten en mijnen op hun velden en is ook de infrastructuur beschadigd. Van Goey merkt bijvoorbeeld het gemis van de havenstad Mykolaev op, waardoor de export momenteel stroef en tijdrovend verloopt.
Een door de Oekraïense overheid opgerichte werkgroep van bodemwetenschappers schat dat het ruim 14 miljard euro zal kosten om alle mijnen te verwijderen en de Oekraïense bodem weer gezond te maken. Het is onmogelijk in te schatten hoe veel jaren dat herstel vereist, maar experts zijn het erover eens dat het een zaak van de lange adem zal zijn.
Bron: Eigen berichtgeving / HLN
