Frankrijk verzet zich tegen opsplitsing Mercosur-akkoord, landbouwers betogen in Brussel

Het EU-Mercosur-akkoord moet de handel tussen beide blokken makkelijker maken: de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) snoeien bijvoorbeeld in de importtarieven op Europese auto's, textiel en machines, terwijl de Zuid-Amerikaanse landen op hun beurt goedkoper landbouwproducten naar Europa moeten kunnen uitvoeren.

Nu het akkoord ondertekend is, moet de Europese Commissie beslissen wat de juridische basis van het akkoord wordt en hoe het dus geratificeerd kan worden door de Raad, waar de EU-lidstaten het voor het zeggen hebben, en het Europees Parlement. Ze zou ervoor kunnen opteren om het handelsluik van het akkoord af te splitsen en dat op het niveau van de lidstaten enkel door de Raad te laten ratificeren, en dus niet door de 27 individuele EU-landen elk afzonderlijk. Op die manier zou een gekwalificeerde meerderheid volstaan en zou de Commissie voorkomen dat tegenstanders als Frankrijk een vetorecht gebruiken om de definitieve implementering van het akkoord tegen te houden.

Frans verweer

Maar die werkwijze is dus niet naar de zin van de Fransen, maakte landbouwminister Genevard maandag duidelijk. Een opsplitsing van het akkoord "zou de nationale parlementen hun spreekrecht ontnemen en het vertrouwen van de nationale volkeren in de Europese Unie grondig en op duurzame wijze aantasten", verklaarde ze.

Bij de Europese Commissie stelt ook het Belgische oud-Europarlementslid Philippe Lamberts (Ecolo), die sinds kort de nieuwe adviseur van Von der Leyen is op het vlak van de overgang naar een klimaatneutrale economie, zich vragen bij de strategie om het akkoord door te drukken. Dit zou tot ongenoegen kunnen leiden dat brandstof geeft aan extreemrechts, vindt hij.

De Commissie zou met het idee spelen om een compensatiefonds uit te rollen voor Europese landbouwers die schade lijden onder de implementatie van het handelsakkoord. Maar volgens Genevard zou zo'n mechanisme tekortschieten om het behoud te garanderen van de sectoren die volgens haar zwaar getroffen worden.

Frankrijk probeert in de Raad een blokkerende minderheid op te tuigen en kreeg al de steun van Polen. Ook de Italiaanse eerste minister Giorgia Meloni liet zich negatief uit over het akkoord en ook in Nederland en Oostenrijk klinkt kritiek.

Boerenprotest

Ondertussen hebben een vijftigtal boeren en verschillende binnen- en buitenlandse landbouworganisaties maandagochtend betoogd aan het Jean Reyplein nabij de Europese instellingen in Brussel. Ze willen de Europese lidstaten en de leden van het Europees Parlement ertoe bewegen tegen het vrijhandelsakkoord met de Mercosur-landen te stemmen. Dat zeggen de deelnemende organisaties Boerenbond, Groene Krin, Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA), l'Union des Agricultrices Wallonnes (UAW) en Europees landbouwsyndicaat Copa Cogeca.

Volgens Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens schiet het akkoord tekort op het gebied van duurzame en kwaliteitsvolle landbouwproductie. “De landbouwstandaarden in de Mercosur-landen zijn niet gelijkwaardig aan die in Europa, wat oneerlijke concurrentie creëert en de consument misleidt,” aldus Ceyssens.

De landbouworganisatie benadrukt ook de economische gevolgen: het akkoord zou de Europese agrovoedingssector 1 miljard euro kosten, vooral in de rundvlees- en pluimveesector. Ze roept politici op om bij de ratificatie van het akkoord rekening te houden met deze bezorgdheden.

Interne verdeeldheid

Vooralsnog gaat het slechts over een principeakkoord. De landbouworganisaties vragen aan de Europarlementsleden én aan de nationale en regionale ministers van Landbouw om dringend stelling in te nemen. Waals minister van Landbouw Anne-Catherine Dalcq heeft maandag reeds te kennen gegeven dat Wallonië zich alvast niet achter het akkoord zal scharen. Omdat Vlaanderen intern verdeeld is – N-VA is voor maar cd&v eist spiegelclausules die ervoor moeten zorgen dat de Latijns-Amerikaanse boeren dezelfde regels en voorwaarden volgen als hun Europese sectorgenoten – lijkt  het erop dat België afstevent op een onthouding in de Raad.

"Wallonië luistert naar jullie", sprak een vurige Dalcq de landbouwers toe op het Jean Reyplein. "Zolang er geen garanties en spiegelclausules in het akkoord zijn opgenomen, zal Wallonië 'neen' zeggen en moet België zich onthouden bij de stemming in de Raad. Het finale akkoord moet de landbouwers respecteren."

Daar heeft Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) alvast weinig problemen mee. "Ik deel de zorgen van de landbouwers in verband met Mercosur. Landbouw is voor Vlaanderen, België en Europa heel erg belangrijk. We hebben vanuit Europa allerlei regels opgelegd om onze landbouw te verduurzamen: als we dat van onze boeren verwachten, moeten we dat ook van de Mercosur-boeren verwachten." 

De Vlaamse minister is van oordeel dat de regelgeving voor Europese boeren "gespiegeld" moet kunnen worden, conform met de spiegelclausules waar ook Dalcq over spreekt. Dit om een gelijk speelveld te voorzien tussen de Zuid-Amerikaanse en Europese boeren. Hoewel Brouns het standpunt van de Waalse tegenhanger begrijpt, "moeten we de teksten afwachten". "We zullen moeten zien in welke mate Von der Leyen garanties kan bieden in die teksten. (...) Maar op basis van wat ik nu hoor en zie, denk ik dat het in de richting van een onthouding zal gaan."

Ook Europees Parlementslid Wouter Beke (cd&) wil met zijn aanwezigheid op de betoging tonen dat het voor hem "belangrijk is om naar de boeren te komen luisteren". "Onze landbouwers moeten met hoge standaarden werken om aan export te doen, maar voor de Zuid-Amerikaanse boeren gelden niet dezelfde standaarden voor import. Dat voelt bijzonder wrang aan en is ook niet goed voor de consument. Er is een gelijk speelveld nodig." Collega-Europees parlementslid Benoît Cassart (Renew Europe - MR) is daarenboven van oordeel dat het akkoord "een slecht signaal is voor jonge boeren in Europa". "Zo gaan we hen er niet van kunnen overtuigen om een carrière als boer uit te bouwen. Integendeel, we doen er alles aan om hen te ontmoedigen."