Forever chemical niet enkel in drinkwater maar ook in wijn
nieuwsWie het plan had om alleen nog maar wijn te drinken om TFA in Vlaams drinkwater te vermijden, is eraan voor de moeite. De kleine PFAS-variant werd nu ook teruggevonden in jonge Europese wijnen. In één van de twee onderzochte Belgische wijnflessen werd een concentratie gevonden die 20 keer hoger lag dan de Vlaamse drinkwaternorm. Trifluorazijnzuur (TFA) is een forever chemical waarvan de langetermijnrisico’s op de gezondheid nog niet helemaal duidelijk zijn.
PFAS duikt overal op, van drinkwater en eieren tot groenten en fruit. Ook de verwerkte producten ontsnappen er niet aan. Dit laatste blijkt uit een analyse van onder meer Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) en Bond Beter Leefmilieu (BBL). De milieuorganisaties hielden een steekproef bij 39 jonge wijnen uit tien Europese landen. In elk van de flessen was TFA aanwezig.
In één van de twee onderzochte Belgische wijnflessen werd een TFA-concentratie van 310 µg/L ontdekt. Dit was de op één na hoogste concentraties van alle onderzochte wijnflessen. De andere Belgische wijnfles had een concentratie van 120 µg/L, de gemiddelde concentratie van alle wijnen. “Hoewel de gemiddelde TFA-concentraties varieerden, vertoonden wijnen uit alle landen waarden die de waarden in Europees water overstijgen. Vooral Oostenrijkse wijnen sprongen eruit”, concludeert het rapport. Oostenrijk was dan ook opvallend sterk vertegenwoordigd in de steekproef, met 18 van de 39 geanalyseerde flessen.
De laagst gemeten waarde was 21 µg/kg in een Kroatische witte wijn, de hoogste concentratie (320 µg/L) zat in een Oostenrijkse witte wijn. De totale gemiddelde concentratie in de 39 recente wijnen was 122 µg/L. Gehaltes boven dit gemiddelde werd gevonden in twee van de vijf geanalyseerde Franse rode wijnen, tien Oostenrijkse en één Belgische. Door het beperkte aantal biologische wijnen in de steekproef konden er geen harde conclusies gemaakt worden over mogelijke TFA-verschillen tussen conventionele en biologische wijnen.
Verband tussen pesticidengebruik en TFA-verontreiniging?
De organisaties stuurden ook tien oude wijnen naar het labo. Bij deze wijnen, geoogst voor 1988 werd geen TFA aangetroffen. “Dit is zeer alarmerend”, concludeert het rapport. “Deze resultaten tonen aan dat er een explosieve, schijnbaar exponentiële toename van TFA-verontreiniging is sinds 2010.” De geografische spreiding van de steekproef was echter zeer beperkt, want alle tien de oude wijnen kwamen uit Oostenrijk.
“Deze hoge en voortdurend stijgende concentraties doen dringende vragen rijzen over de bronnen van deze verontreiniging”, concluderen de organisaties verder. “In onze studie bevatten wijnen met de hoogste TFA-concentraties gemiddeld twee keer zoveel residuen van bestrijdingsmiddelen dan wijnen met lage concentraties. Opmerkelijk is dat de vijf wijnen die geproduceerd waren van schimmelresistente druivensoorten tot de wijnen met de laagste TFA-concentraties behoorden.” Aan de hand van deze waarnemingen wijzen de organisaties op een mogelijk verband tussen pesticidengebruik en TFA-verontreiniging. “Maar een grotere steekproef is echter nodig om te bepalen of deze waarneming een oorzakelijke relatie weerspiegelt.”
PAN en Bond Beter Leefmilieu roepen alvast op tot een snel verbod op PFAS in bestrijdingsmiddelen en een betere monitoring van voedsel om het risico van besmetting van TFA te beperken. "In Vlaanderen is er al een verbod op moeilijk verwijderbare stoffen aangekondigd in het regeerakkoord en specifiek een verbod op PFAS-pesticiden in het Vlaamse pesticidenplan", besluit Heleen De Smet van BBL. "Toch schoot Vlaams minister voor Omgeving en Landbouw Jo Brouns nog niet in actie. De steekproef bevestigt dat de PFAS-kraan zo snel mogelijk dicht moet: enkel zo voorkomen we dat TFA nog meer in onze leefomgeving terechtkomt."
Houden deze waarden gezondheidsrisico’s in?
De gezondheidsrisico’s van TFA zijn de voorbije maanden al vaak onderwerp van discussie geweest. Het blijft een lastige discussie omdat er tot nu toe weinig wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar TFA. Door het gebrek aan data is ook het opstellen van een gezondheidskundige advieswaarde een moeilijke opdracht voor overheden.
In opdracht van het Departement Zorg bestudeerde VITO vorig jaar de beschikbare literatuur over TFA om zo’n gezondheidskundige advieswaarde voor drinkwater te stellen. Deze werd toen ‘voorlopig’ vastgelegd op 15,6 µg/l. “Dit is een solide onderbouwde advieswaarde, gebaseerd op wat we nu weten over TFA zelf en met een zeer grote veiligheidsmarge om rekening te houden met nog onbekende risico’s”, aldus het Departement Zorg. “Van de effecten op de gezondheid is nog maar weinig aangetoond. Sowieso zijn er geen acute gezondheidsrisico’s verbonden aan TFA. Zoals bij andere PFAS gaat het om langetermijnrisico’s en om effecten die door meerdere factoren bepaald worden. Langetermijneffecten op de lever zijn op dit moment het meest aangetoonde gezondheidseffect.”
