Focus IKM-lastenboek na 20 jaar verschoven naar duurzaamheid

Twintig jaar geleden koos de zuivelsector ervoor om de eisen van afnemers, die gebaseerd zijn op de wensen van de consument, te bundelen in een privaat lastenboek dat de naam Integrale Kwaliteitszorg Melk kreeg. “Onze sector was daarmee de eerste die goede landbouwbouwpraktijken liet certificeren en verder gaat dan de wet voorziet”, legt Alain Masure, voorzitter van de Werkgroep IKM bij de brancheorganisaties MilkBE uit.

Waar begin jaren 2000 de focus vooral lag op het verbeteren van de melkkwaliteit en maatregelen rond bedrijfshygiëne, is er de laatste jaren meer aandacht voor allerlei duurzaamheidsaspecten. Op vandaag telt het IKM-lastenboek acht modules: diergezondheid, dierenwelzijn, melkwinning, reiniging, hygiëne, milieu, meldingsplicht en de duurzaamheidsmonitor. “De IKM-gecertificeerde melkveebedrijven volgen dit kwaliteitshandboek en audits worden uitgevoerd door onafhankelijk geaccrediteerde inspectie-instellingen. Zij zorgen ervoor dat men kan vertrouwen op de correcte toepassing ervan”, aldus Masure.

Momenteel zijn 99,8 procent van de Belgische melkveebedrijven IKM-gecertificeerd.  Het belang van de IKM-certificatie was al van bij de aanvang in 2000 duidelijk. “Klanten worden steeds veeleisender, ze verwachten dat producenten een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid opnemen”, benadrukt Renaat Debergh, gedelegeerd bestuurder van BCZ, de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie. Ze willen met andere woorden weten of de koeien goed behandeld worden, hoe zuivelproducten tot stand komen en of er wel voldoende aandacht is voor duurzaamheid.

De sector speelde hier bijvoorbeeld op in door in de laatste nieuwe versie van het lastenboek een uitgebreide module over hygiëne op het landbouwerf en de verplichting tot het registreren van het antibioticagebruik bij melkvee op te nemen. Renaat Debergh stelt het zelfs scherp: “Zonder IKM-certificaat is de afzet van de melk tegenwoordig niet meer te verzekeren.”

Die aandacht voor maatschappelijke bezorgdheden laat zich ook merken op het melkveebedrijf. In 2014 namen de melkveehouders gemiddeld 9 vrijwillige duurzaamheidsinitiatieven, vijf jaar later was dit aantal al bijna verdubbeld. Zo zetten veel melkveehouders bijvoorbeeld in op dierenwelzijn door koeborstels in de stal te plaatsen of meer stalruimte per dier te voorzien. Andere melkveehouders produceren hun eigen groene energie of strijden tegen voedselverspilling door nevenstromen uit de voedingsindustrie te gebruiken als diervoeder.

“Melkveehouders werken hard aan duurzaamheid, op ecologisch én sociaal vlak. De inventarisatie via de IKM-duurzaamheidsmonitor maakt de geleverde inspanningen zichtbaar”, zegt Roel Vaes consulent melkveehouderij bij de Boerenbond. Al deze extra eisen waaraan melkveehouders voldoen, maken volgens hem dat het IKM-lastenboek op exportmarkten een troef is voor de Belgische zuivelproducten. “IKM heeft dus zeker een meerwaarde, al is die niet altijd rechtstreeks zichtbaar voor de melkveehouders.”