FAVV verdedigt eigen aanpak

In het verslag over de fraude bij Veviba verdedigt het Voedselagentschap (FAVV) de eigen aanpak. Het FAVV vraagt voogdijminister Daniel Ducarme om bij de audits van het agentschap ook te onderzoeken hoe complexe dossiers zoals dat van Veviba het best aangepakt kunnen worden, aangezien de traditionele manier van werken in dit dossier haar limieten heeft getoond. Het FAVV benadrukt daarnaast dat bij het onderzoek in Kosovo nooit sprake geweest is van "bedorven" vlees. Intussen is Sogepa, de financiële arm van het Waals gewest, op zoek naar kandidaat-overnemers voor de Verbist-vestigingen in Zottegem, Bastenaken en Rochefort. 

Het Voedselagentschap heeft op vraag van minister Ducarme een rapport opgesteld over wat het heeft ondernomen sinds het in 2016 een melding kreeg uit Kosovo dat er iets niet in orde was met het vlees van Veviba, en het uitbreken van de heisa vorige week. Ducarme wilde dat rapport niet vrijgeven aan de parlementsleden zonder de toestemming van het parket. Hij vreesde voor procedurefouten. Intussen heeft het parket het licht toch op groen gezet. Het rapport is overgemaakt aan het parlement, met uitzondering van enkele passages met "gevoelige informatie".

De minister is naar eigen zeggen "gesterkt in zijn voornemen de controleprocedures bij het FAVV te hervormen". De twee audits die de regering wil laten uitvoeren bij het Voedselagentschap "zullen die hervormingen voeden", klinkt het. Het verslag over het dossier Veviba bestaat uit een inleidende tekst van tien pagina's en tien kaften met bijlagen. Die bijlagen kunnen door de parlementsleden op het commissiesecretariaat geraadpleegd worden. In de inleiding wordt benadrukt dat de bijlagen over de externe audits bij Veviba vertrouwelijk zijn, aangezien het om engagementen gaat tussen het bedrijf en de onafhankelijke certifiërings- en inspectieorganismen. Deze documenten mogen dus niet verspreid worden aan derden, luidt de waarschuwing.

Het agentschap wijst erop dat de Veviba-zaak een “bijzonder schadelijke fraudezaak” is, ook voor het FAVV zelf. En er wordt benadrukt dat er geen aanwijzingen zijn van een link van een medewerker van het FAVV en bedrijven van de Groep Verbist of andere actieve schakels in de voedselketen. Het agentschap heeft ook geen enkele "schuld" af te lossen bij de Groep Verbist en Veviba in het bijzonder. Het FAVV geeft ook een opsomming van alle stappen dat het ondernomen heeft na de vaststelling van de vervalste etiketten op het bevroren vlees dat in Kosovo aangetroffen werd.

Begin oktober 2016 werd enkel fraude met de invriesdata vastgesteld, "op geen enkel ogenblik wordt in het verslag van dat onderzoek het woord 'bedorven' gebruikt", luidt het. Het FAVV maakte de informatie op 7 oktober over aan de Belgische gerechtelijke autoriteiten. Om niet in het gerechtelijke onderzoek tussen te komen, werd besloten om geen parallel onderzoek te voeren in het invriesbedrijf. Wel heeft het agentschap meerder malen contact gehad met de onderzoeksrechter, vaak op verzoek van het FAVV zelf.

De fraude die in Kosovo ontdekt werd, heeft niet te maken met wat op 28 februari en 1 maart van dit jaar bij huiszoekingen in de versnijderij ontdekt werden en die meteen de intrekking van de erkenning van Veviba en het terugroepen van verdachte producten tot gevolg had, zo klinkt het. In het verslag wordt voorts een overzicht gegeven van de initiatieven die het FAVV genomen heeft na de vaststellingen bij Veviba in Bastenaken.

Wat de reële risico's betreft, wijst het erop dat het vlees rond de slachtwonden een risico voor de consument inhoudt omdat er mogelijk listeria in zou kunnen zitten. Voor wat het bevroren vlees betreft, lijkt er onder voorbehoud van de resultaten die nog ingewacht worden geen significant risico te bestaan. Tot slot wordt in het verslag gewezen op het snoeien in de middelen en het personeel van het agentschap. Tussen 2014 en 2018 werd gesnoeid in het personeelsbestand - het ging van 1.161 naar 1.062 voltijdse medewerkers. "Het agentschap heeft dit in de mate van het mogelijke opgevangen door een hogere efficiëntie, maar er is niettemin ook een daling van de uitvoerde opdrachten", luidt het.

Het rapport van het FAVV over de aanpak van het Veviba-schandaal toont vooral aan dat het Voedselagentschap te weinig gewapend was om doortastend te kunnen controleren, omdat door besparingen van de regering 99 personeelsleden minder aan de slag zijn. Dat zegt sp.a-Kamerlid Annick Lambrecht in een eerste reactie op het rapport. "Dat is een nieuw element, waarover we de minister aan de tand zullen voelen. Het FAVV geeft doorheen de tekst toch aan dat het onvoldoende gewapend is om efficiënt te kunnen controleren. Wij vragen ons af welke controles het Voedselagentschap dan allemaal niét heeft kunnen doen."

De sp.a-fractie wil minister Ducarme woensdag in de Kamercommissie aan de tand voelen. "Kan het wel dat de regering zo bespaart in een agentschap dat instaat voor de voedselveiligheid? Wij vinden dit zeer, zeer ernstig", zegt Lambrecht. Ook bij Groen is het dalende aantal controles bij FAVV opgevallen. "We vragen ons nog altijd af waarom het aantal controles bij Veviba daalde in plaats van steeg", reageert Kamerlid Anne Dedry. "De controles moeten assertiever, en de communicatie met publiek en organisaties als Test-Aankoop moet beter en transparanter. We hebben een mentaliteitswijziging nodig."

Sogepa, de financiële arm van het Waals gewest, is ondertussen gestart met de zoektocht naar kandidaat-overnemers voor drie vestigingen van de groep Verbist. Het gaat om het in opspraak gekomen vleesbedrijf Veviba in Bastenaken, het slachthuis Adriaens in Velzeke, bij Zottegem, en het slachthuis Lanciers in Rochefort. Dat laat het kabinet van Waals minister van Economie Pierre-Yves Jeholet weten. Sogepa zal een memo verspreiden voor kandidaat-overnemers. Zij krijgen tot woensdag om middernacht de tijd om een "niet-bindend bod" uit te brengen waarmee ze hun interesse laten blijken. De kandidaturen worden daarna onderzocht. 

De Waalse boeren van landbouworganisatie Fugea konden het niet langer aanzien en trokken met een tiental tracotren naar het Brusselse Schumanplein om er te protesteren tegen de vleesschandalen en om aandacht te vragen voor de kleinschalige bedrijven in de sector. Een delegatie van Fugea werd ontvangen door premier Charles Michel en minister van Buitenlandse zaken Didier Reynders om de bezorgdheden over te brengen. "Veviba is een toonvoorbeeld van een landbouwmodel dat helemaal achterhaald is", aldus Yves Vandevoorde van Fugea.

"Wij willen een nieuw landbouwmodel dat dicht bij de burger staat", zo klinkt het. "Met autonome boerderijen en binnen de korte keten kan het gebrek aan transparantie snel opgelost worden. De landbouworganisatie ijvert dan ook voor een burgerpremie, waarmee de mensen de boeren kunnen steunen en leren kennen. De schandalen verbazen ons niet. We hebben de massa-industrie altijd afgekeurd. Vooral omdat de grote bedrijven enkel geld willen verdienen en dan zijn het de boeren die slachtoffer worden. De verschillende modellen kunnen niet meer naast elkaar blijven bestaan."