Experts waarschuwen voor nieuwe bedreigingen van mariene milieu zoals bosbranden

Bij de horizonscan waren dertig deskundigen op het gebied van mariene en kustsystemen uit elf landen in het noorden en zuiden van de wereld betrokken, met uiteenlopende achtergronden, onder wie wetenschappers en beleidsmakers. Ook professor Steven Degraer van het MARECO-team (Marine Ecology and Management) van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) nam aan de studie deel.

Naast de bekende problemen die de biodiversiteit in de oceanen beïnvloeden, zoals klimaatverandering, verzuring van de oceanen en verontreiniging, richt deze studie zich op 15 minder bekende opkomende problemen die binnenkort aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de ecosystemen in zee en aan de kust. Het gaat dan onder meer om het winnen van lithium uit de diepzee, de overbevissing van diepzeesoorten en de onverwachte oceaanimpact van bosbranden en van nieuwe biologisch afbreekbare materialen.

Bio-afbreekbaar maar giftig?

Hoewel die materialen worden aangeprezen als een oplossing voor het afvalprobleem, zijn sommige van deze biologisch afbreekbare materialen giftiger voor zeedieren dan traditionele kunststoffen, klinkt het. "Regeringen dringen aan op het gebruik van biologisch afbreekbare materialen, maar in veel gevallen weten we niet welke gevolgen deze materialen kunnen hebben voor het leven in de oceanen", verklaart James Herbert-Read, die de studie leidde samen met Ann Thornton van het Department of Zoology van de Universiteit van Cambridge.

Ook bosbranden hebben op het eerste gezicht weinig te maken met de kust- en mariene milieus. Maar naast de vernietiging van habitats kunnen bosbranden waterverontreiniging veroorzaken door as en ander puin, sedimenten en voedingsstoffen die zich vele kilometers stroomafwaarts verplaatsen en onderweg het aquatische leven beïnvloeden.

Impact op België

Hoewel sommige van de opgesomde problemen misschien ver weg lijken, is de studie ook relevant voor het Belgische deel van de Noordzee, steltprofessor Degraer. Hij verwijst naar kwesties zoals het goed beheren van in de ruimte gecombineerde menselijke activiteiten op zee of de mogelijke wijziging van de voedingswaarde van vis als gevolg van de klimaatverandering.

Niet alle voorspelde effecten zijn echter negatief. De onderzoekers denken dat de ontwikkeling van nieuwe technologieën, zoals zachte robotica en betere opsporingssystemen onder water, wetenschappers in staat zullen stellen om meer te weten te komen over mariene soorten en hun verspreiding. Dat zal dan weer leiden tot de ontwikkeling van meer doeltreffend beschermde mariene gebieden. Maar ze waarschuwen ook dat de gevolgen van deze technologieën voor de biodiversiteit moeten worden geëvalueerd voordat zij op grote schaal worden toegepast.

Het belangrijkste doel van de studie is dan ook de bewustwording te vergroten en investeringen aan te moedigen om de voorspelde problemen nu volledig te evalueren, en mogelijk beleidswijzigingen te stimuleren, voordat de problemen een grote impact hebben op de biodiversiteit.

Het proces van horizonscanning werd al eerder gebruikt om problemen aan het licht te brengen die later op de voorgrond zijn getreden. Een scan in 2009 leverde bijvoorbeeld een vroege waarschuwing op dat microplastics een groot probleem zouden kunnen worden in mariene milieus, wat intussen het geval is.

Raadpleeg de studie op nature.com.