Europese onderzoekers vernieuwen de aardbeiteelt met robotisatie en doordragers

Op 19 april 2024 ging het innovatieve Interreg-Vlaanderen-Nederland project PlantGoed van start. Het project is een samenwerking tussen Inagro, Proefcentrum Hoogstraten, Delphy, Aris en Van der Avoird Trayplant. Bedoeling is een transitie te bekomen in de zachtfruitsector waar efficiëntie, voorspelbaarheid en professionaliteit cruciaal zullen zijn voor het behoud van de rendabiliteit.

Volgens Inagro-onderzoeker Simon Craeye ligt de hoofdfocus van het onderzoek op aardbeien. “We experimenteren ook met frambozen, maar eigenlijk zien wij de frambozenteelt vooral als voorbeeld voor de aardbeiteelt. Daar is de afgelopen jaren grotendeels de shift gebeurd naar langedagplanten, en dat was positief voor de arbeidsspreiding op deze bedrijven. Aardbeitelers maken dan weer vooral gebruik van één type aardbeiplant: de junidrager. Een eigenschap van deze planten is dat ze op een relatief korte periode vrij veel productie kunnen geven, maar dat vraagt een flinke arbeidsinspanning. Bedrijven organiseren zich om de arbeid zoveel mogelijk te spreiden, door bijvoorbeeld op verschillende data te planten, maar we merken in praktijk dat het arbeidsverloop op zulke bedrijven nog altijd grillig verloopt.”

Een betere spreiding van de oogst, begint al bij de opkweek. De onderzoekers trachten om zo goed mogelijk bloemtrossen in de ontwikkelende planten te ‘programmeren’. “Dat doen we door aanpassingen in het klimaat”, zegt Craeye. “Als de dagen korter worden, vindt er in junidragers een fysiologisch proces plaats waardoor er zich bloemen gaan ontwikkelen. We bekijken dus diverse manieren om de opkweekruimte te verduisteren, en zo artificieel dit proces op gang te brengen. Denk maar aan verduisteringsschermen in serres of vertical farms, waar je daglicht en het klimaat volledig onder controle hebt. Zo slagen we erin om op andere momenten in het jaar plantgoed te creëren met voldoende bloemen, waarvan de bloembodems dan kunnen uitgroeien tot aardbeien."

Spelen met teeltdata biedt ook oplossingen voor bedrijven gespecialiseerd in opkweek. “Een paar miljoen planten extra kweken kunnen vele bedrijven niet aan, omdat er arbeidstekorten zijn in de seizoensarbeid”, zegt Craeye. “Vandaag moet de opkweek binnen een zeer beperkte timing plaatsvinden: stekken moeten klaar zijn in juni zodat de planten klaar zijn in december. Met de technieken van vandaag hebben we een tweetal maanden speling met onze junidragers, maar dat is nog steeds vrij beperkt. Als je met een junidrager aardbeien wil hebben in het najaar of in de winter, dan kan dat alleen met planten die je het jaar voordien hebt gerealiseerd en die je sinds december in frigobewaring houdt.”

Volgens Craeye is het geen toeval dat aardbeitelers eerder werken met junidragers dan doordragers. “Doordragers zijn stilaan aan het opkomen, maar ze zijn moeilijker te hanteren. Het is een gewas dat langer in de serre blijft staan, en waar dus ook meer arbeid bij komt kijken. Langer onderhoud, wegsnijden van oude bladeren, enzovoort. Ook plaagbeheersing vraagt extra aandacht bij teelten die lang blijven staan. Je mag erg weinig fouten toelaten omdat je meerdere maanden met het gewas moet voortdoen. Dat is vaak niet evident. Verder verkiezen vele telers en retailers de vruchten van junidragers omwille van de vorm, kleur en smaak. Al zijn er veredelingsbedrijven die er actief aan werken om smaakvolle rassen te creëren in de categorie doordragers. Maar dan moet de teelttechniek daar ook op worden afgestemd.”

Ook een nieuwe technologie die we wellicht vooral kennen uit het verkeer, moet een handje helpen bij de zachtfruitteelt. De onderzoekers hanteren slimme camera’s om de plantopkweek beter op te volgen en – in het beste geval – te automatiseren. “Een Nederlandse partner in ons consortium zet heel sterk in op Computer Vision. Een mobiel camerasysteem dat stekmateriaal screent voorafgaand aan de plantopkweek, om te tellen hoeveel stekjes er hangen en hoe kwaliteitsvol ze zijn. Zo moeten we een overzicht krijgen bij welke stekjes de kweek ondersteund moet worden, en welke een mindere kwaliteit hebben. Deze cameratechnologie kan de eerste stap betekenen in een verdere robotisatie van het systeem, met machines die dit werk automatisch uitvoeren. Ik geloof dat automatisering ook een goede manier kan zijn om de uitdagingen rond arbeid aan te gaan.”