EU-voorstel administratieve vereenvoudiging: minder controles en betere definitie van overmacht
De Europese Commissie heeft in een nota aan het Belgische EU-voorzitterschap een rist ideeën voorgesteld die de administratieve druk op landbouwers moet verlichten. Zo wil ze op korte termijn minder stringent omgaan met blijvend grasland, het gemakkelijker maken voor landbouwers om overmacht in te roepen en de controles op landbouwbedrijven tot 50 procent verminderen. De nota wordt voorgelegd aan de Europese landbouwministers die maandag 26 januari vergaderen in Brussel.
Door de aanhoudende boerenprotesten in heel Europa is de boodschap bij de Europese Commissie aangekomen dat er iets schort met het Europees landbouwbeleid. Eind januari werd al het voorstel op tafel gelegd om de verplichte braaklegging dit jaar te schrappen, maar dat kon de gemoederen onvoldoende bedaren. Naar aanleiding van een Europese top op 1 februari vond er opnieuw een groot boerenprotest in Brussel plaats met delegaties uit verschillende lidstaten.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen nodigde toen verschillende landbouworganisaties uit om in gesprek te gaan over de problemen. Toen werd er afgesproken dat de Commissie met een reeks voorstellen zou komen om de administratieve lasten voor landbouwers te verminderen. Die nota is nu klaar en wordt maandag voorgelegd aan de Europese landbouwministers die dan samenkomen in Brussel.
Versoepeling goede landbouw- en milieucondities
Het gaat vooral om vereenvoudigingen op vlak van de goede landbouw- en milieucondities, de zogenaamde GLMC’s, die in het nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) ingang hebben gevonden. Deze goede landbouw- en milieucondities zijn eigenlijk een reeks basisnormen waar alle landbouwers moeten aan voldoen om GLB-steun te ontvangen. “We stellen vast dat die in bepaalde omstandigheden moeilijk uitvoerbaar zijn gebleken”, zo schrijft de Commissie in haar voorstel.
Door de regels over blijvend grasland te versoepelen, houden we rekening met structurele veranderingen die onder meer het gevolg zijn van de inkrimping van de veestapel
Blijvend grasland
Nadat eerder de verplichte braaklegging (GLMC8), al on hold werd gezet voor dit jaar, stelt Europa nu voor om ook de regels rond blijvend grasland (GLMC1) te versoepelen. Volgens de goede landbouw- en milieucondities is het verplicht om het areaal blijvend grasland in de EU stabiel te houden in vergelijking met referentiejaar 2018. De Commissie stelt vast dat deze verplichting het voor veehouders met veel grasland moeilijk maakt om hun bedrijf aan te passen en bijvoorbeeld te kiezen voor akkerbouw. “We moeten rekening houden met structurele veranderingen als gevolg van de heroriëntatie van de markt en de inkrimping van de veestapel”, argumenteert de Commissie.
Minimale bodembedekking
Een andere aanpassing gaat over de verplichting om bodems te bedekken (GLMC6) tijdens de wintermaanden. Met groenbedekkers zorgen landbouwers ervoor dat de bodem minimaal is bedekt zodat de uitspoeling van nitraat naar waterlopen beperkt is. Het extreem natte najaar van 2023 heeft bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat dit niet haalbaar is. De Commissie wil nu nagaan welke praktijken wel haalbaar zijn in dergelijke gevoelige periodes. Om dat vorm te geven, is er een online bevraging gelanceerd waarbij alle belanghebbenden hun mening kunnen geven over de administratieve lasten die aan de nitraatrichtlijn zijn verbonden. Dat kan nog tot 8 maart 2024.
Europees Parlement debatteert over boerenwelzijn
24 januari 2024Minder controles
De Europese Commissie lanceert ook het voorstel om de methodologie voor bepaalde controles te vereenvoudigen. Voor de oppervlaktebewaking wordt vandaag gebruik gemaakt van een geautomatiseerde analyse van satellietbeelden van Copernicus (het aardobservatieprogramma van de EU, red.). De manier waarop de kwaliteit van dat systeem wordt beoordeeld, moet volgens de Commissie gestroomlijnd en vereenvoudigd worden. Dat kan het aantal inspecties op landbouwbedrijven helpen verminderen, de landbouwers helpen om fouten en boetes te voorkomen en de rapportering vergemakkelijken.
“Het doel moet zijn dat het aantal bezoeken van nationale overheidsdiensten aan landbouwbedrijven met maximaal 50 procent wordt verminderd. Met minder administratieve bezoeken zullen de landbouwers meer tijd overhouden voor hun kerntaken”, klinkt het. Deze maatregel komt volgens de Commissie rechtstreeks tegemoet aan verzoeken van de lidstaten.
Door overmacht te definiëren, krijgen landbouwers meer zekerheid dat ze toch GLB-steun krijgen wanneer ze getroffen worden door onfortuinlijke gebeurtenissen
Verduidelijking van overmacht
De Europese Commissie wil ook het begrip overmacht en uitzonderlijke omstandigheden verduidelijken. “Dit juridische concept moet het mogelijk maken dat landbouwers die niet aan al hun GLB-verplichtingen kunnen voldoen als gevolg van uitzonderlijke en onvoorziene gebeurtenissen buiten hun macht, zoals ernstige droogte of overstromingen, geen sancties opgelegd krijgen”, staat in het voorstel. “Deze verduidelijking moet lidstaten ondersteunen en ervoor zorgen dat ze in de hele Unie op uniforme wijze wordt toegepast. Landbouwers krijgen op deze manier meer zekerheid dat ze toch GLB-steun krijgen wanneer ze getroffen worden door onfortuinlijke gebeurtenissen.”
Uitzonderingen voor kleine landbouwbedrijven
Op middellange termijn wil de Commissie ook aanvullende maatregelen nemen om de lasten voor kleinere landbouwers te verminderen. “Eén van de voorstellen zou kunnen zijn om landbouwbedrijven van minder dan tien hectare vrij te stellen van controles op de naleving van de voorwaarden die zijn opgelegd in het kader van de goede landbouw- en milieucondities (GLMC). Deze vrijstelling zou het dagelijks werk van kleine landbouwers aanzienlijk vereenvoudigen, terwijl de milieuambities van het GLB gehandhaafd blijven”, klinkt het. De Commissie wijst erop dat landbouwbedrijven van minder dan tien hectare 65 procent van de GLB-begunstigden uitmaken, terwijl zij slechts 9,6 procent van de gebieden bestrijken die GLB-steun ontvangen.
Nog een ander voorstel voor aanpassingen op de iets langere termijn die de Commissie suggereert, is om de goede landbouw- en milieucondities over braak (GLMC8), vruchtafwisseling (GLMC7) en bodembedekking (GLMC6) meer structureel te wijzigen.
Laatste woord voor landbouwministers
Bij het formuleren van deze vereenvoudigingsvoorstellen heeft de Commissie naar eigen zeggen rekening gehouden met de gevolgen van deze voorstellen voor de milieudoelstellingen en met de ambitie van het GLB. Daarmee is de kous niet af voor de Commissie. “We werken ook verder aan acties om de positie van de landbouwers in de voedselketen te verbeteren en hen te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken. Het zal onder meer gaan over markttransparantie, handelspraktijken in de keten, productiekosten en de controle van bestaande regels voor ingevoerde landbouwproducten. Dat zijn voorstellen die binnenkort worden gepresenteerd”, luidt het.
Volgens commissievoorzitter Ursula van der Leyen blijft de Commissie zich volledig inzetten voor oplossingen om de druk te verlichten die landbouwers momenteel voelen. "We verlichten de administratieve lasten voor onze hardwerkende boeren om hen te helpen de voedselzekerheid voor de Europese burgers te garanderen. Vereenvoudiging van ons landbouwbeleid is een constante prioriteit, zowel op EU- als op nationaal niveau. Met deze reeks maatregelen komen we onze belofte aan onze boeren om deze discussie te versnellen na. Ik kijk uit naar de standpunten van onze lidstaten.” Het zijn zij die op de Europese top van 26 januari een consensus moeten vinden over deze voorstellen.
Boerenbond: "Ook verplichtingen buiten GLB aanpakken"
De voorstellen van de Europese Commissie zijn belangrijke vragen van boeren, waar Boerenbond en Groene Kring via de Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca ook mee voor geijverd hebben bij Europa, klinkt het in een persbericht van de landbouworganisaties. Boerenbond en Groene kring kijken nu naar de Europese landbouwministers om verder te werken op deze beleidsvoorstellen.
"Daarnaast is het ook cruciaal dat de Europese Commissie snel ook andere Europese verplichtingen buiten het GLB die al van toepassing zijn of in de pipeline zitten onder de loep neemt", zegt Boerenbond. De organisatie noemt onder meer de natuurherstelwet die de uitbating van een landbouwbedrijf bedreigt, de industriële emissierichtlijn, de transportrichtlijn en handelsakkoorden zoals Mercosur.
"Een Green Deal kan niet zonder socio-economische impactstudie en uitzicht op generatievernieuwing. De 4 procent braaklegging die Europa oplegt, moet op de schop, gezien toegang tot grond in Vlaanderen problematisch is. Het is tijd dat beleid geen eenheidsworst is, maar gemaakt wordt op maat van de lidstaat, regio en vooral op maat van de boer. Geen theoretische ambities maar haalbaar beleid dat boeren helpt over de lat te springen", klinkt het.
Om deze vragen kracht bij te zetten, zullen Boerenbond en Groene kring met een delegatie aanwezig zijn op de boerenprotesten maandag. Ook ABS en Boerenforum lieten eerder al weten dat ze in Brussel zullen aanwezig zijn tijdens het protest.
