"EU tolereert geen fraude met landbouwsubsidies"

Na een artikel in de New York Times over fraude met landbouwfondsen in Centraal- en Oost-Europese lidstaten laat de Europese Commissie weten dat het een beleid van nultolerantie voert tegenover fraude. In het jaarverslag van 2018 van de Europese Rekenkamer is er sprake van een foutenpercentage van 2,4 procent voor de uitgaven van Europese middelen voor landbouw en platteland. Voor de rechtstreekse betalingen aan landbouwers werd zelfs geen foutenpercentage vastgesteld. DG AGRI krijgt op vlak van controle op de uitgaven dan ook een goede beoordeling van de Europese Rekenkamer.

Na maandenlang onderzoek in negen lidstaten publiceerde The New York Times het afgelopen weekend een artikel dat beschrijft hoe politici in landen als Hongarije en Tsjechië een deel van de landbouwfondsen misbruiken voor eigen gewin of dat van bevriende grootgrondbezitters. "Scheefgetrokken door corruptie en zelfbediening" en "uitgebuit door dezelfde antidemocratische kranten die de EU van binnenuit bedreigen", concludeert de Amerikaanse krant. Ze geeft daarbij het voorbeeld van de eerste minister van Tsjechië die tientallen miljoenen subsidies zou ontvangen hebben afgelopen jaar.

De New York Times spreekt van een subsidiesysteem dat opzettelijk ondoorzichtig is en dat op die manier de milieudoelstellingen van de EU ondermijnt. “De Europese machinerie laat deze corruptie oogluikend toe omdat het aanpakken ervan zou betekenen dat een programma moet omgevormd worden dat er toe bijdraagt dat de precaire unie bij elkaar blijft”, zo schrijft de krant. “Zeker nu het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid moet herzien worden, is de EU er niet op uit om die corruptie aan de grote klok te hangen en op die manier politieke en economische gefortuneerden in de nieuwere lidstaten te schofferen.”

"De Commissie heeft geen enkele tolerantie voor fraude met Europese fondsen en dringt bijgevolg aan op een duidelijk engagement van de lidstaten om fraude te vermijden", zo reageerde een woordvoerder van de Commissie op het artikel uit de New York Times. Hij hamerde erop dat de nationale autoriteiten in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor het goede beheer van de Europese fondsen in hun land.

Dat neemt volgens de zegsman niet weg dat de Commissie doet wat ze kan. Ze voert zelf audits uit, onder meer in Tsjechië en Hongarije. Eventuele aanwijzingen van misbruik of fraude worden doorgespeeld aan haar onafhankelijke antifraudedienst Olaf, dat verscheidene onderzoeken voert. Tegelijkertijd stipte hij aan dat de Europese Rekenkamer de foutenmarge bij de directe betalingen in het landbouwbeleid vorig jaar op minder dan 2 procent heeft ingeschaald.

Ook Vlaanderen zet actief in op fraudebestrijding. In 2018 werd een frauderisicoanalyse uitgevoerd bij een aantal steunmaatregelen. Die analyse werd intussen verder uitgerold naar het volledige departement. De analyse wordt opgevolgd door kennisdeling en sensibilisering, intern, maar ook door uitwisseling met relevante externe actoren op Vlaams en Europees niveau. Ook werd een interne themagroep in het leven geroepen die zich inzet voor het onderzoeken van potentiële gevallen van “kunstmatige omstandigheden”.

Er wordt daarbij op drie niveaus gewerkt. In de eerste plaats zijn er administratieve controles en controles ter plaatse. Daarnaast wordt ook het risicomanagement en frauderisicoanalyse in kaart gebracht en gebeuren er kwaliteitscontroles. Ten slotte vinden er ook interne audits plaats waar het Departement een aparte dienst voor heeft.

Hoewel het aandeel al jaren vermindert, is het gemeenschappelijk landbouwbeleid met ongeveer 60 miljard euro per jaar nog steeds de grootste uitgavepost in de Europese begroting. De lidstaten en het Europees Parlement onderhandelen momenteel over de uitgaven tot 2027. In dat kader heeft de Commissie voorgesteld om de uitbetaling van fondsen nauwer te linken aan goed management en respect voor de rechtsstaat. De Commissie verwacht ook veel van de Europese openbare aanklager, die vanaf volgend jaar gesjoemel met Europees geld zelf kan vervolgen en voor de rechter brengen.