Erosiekatern schaaft de teelttechniek op hellingen bij

Goede, vruchtbare landbouwgrond is een onvervangbaar productiemiddel voor een duurzame en rendabele landbouw. Door het afspoelen van de bodemdeeltjes vermindert de dikte van de vruchtbare teeltlaag, daalt de kwaliteit van de bodem en op korte termijn ook de opbrengst. Gespreid in de tijd, te beginnen vanaf 2014, legt de Vlaamse overheid strengere verplichtingen op aan landbouwers opdat ze erosie door middel van teelttechniek zouden aanpakken. De wijze waarop sterk erosiegevoelige percelen vandaag bewerkt worden, is dikwijls onderdeel van het probleem. Met een erosiekatern bij de praktijkgids water helpt het Departement Landbouw & Visserij de teelttechniek bijschaven. Een landbouwer is nooit te oud om (bij) te leren, bijvoorbeeld over de do's en dont's bij het inzetten van een grondbreker.

Liever dan de kwalijke gevolgen van water- en modderstromen onderaan een perceel op te vangen met grasstroken en dammetjes kiest de Vlaamse overheid voor een brongerichte aanpak van erosie. Beter voorkomen dan genezen, weet je wel. “Als landbouwer heb je er alle belang bij om over te schakelen op teelttechnieken die een goede opbrengst combineren met het behoud van de vruchtbare bodem”, leidt de landbouwadministratie haar katern erosie in. De katern is een uitbreiding van de Praktijkgids water in land- en tuinbouw en geeft naast een overzicht van de wettelijke verplichtingen ook praktische tips om bodemerosie te voorkomen. Het is in de eerste plaats bedoeld als achtergrond en toelichting bij het verstrengde beleid, maar gaat ook uitgebreid in op vrijwillige maatregelen en de mogelijke financiële steun hiervoor.

Voor akkerbouwers oogt het overzicht van de inzetbare machines interessant. En denk niet te vlug dat de overheid jou niets meer kan bijleren op het vlak van teelttechniek. Neem nu het losbreken van de bodem, dat stilaan ingeburgerd geraakt als techniek om een bodemverdichting op te heffen. De erosiekatern maant toch aan tot enige voorzichtigheid omdat je in bepaalde situaties met een grondbreker meer kwaad dan goed doet. Terwijl een landbouwer nogal vlug denkt dat de ploegzool best doorbroken wordt, is een gedeelte van de ploegzool behouden blijkbaar nog zo slecht niet. De experten van de overheid leggen uit dat dit de diepere bodemlagen beschermt tegen nieuwe verdichtingen door de druk te absorberen die landbouwmachines uitoefenen.

Om dezelfde reden geven zij het advies om voorzichtig te zijn met het berijden van het perceel na het losmaken van diepere lagen. “Vermijd zware belasting en stel het betreden zo lang mogelijk uit tot de grond voldoende droog is, of licht bevroren.” Lichtere bodemtypes zijn gevoeliger voor een nieuwe verdichting dan een leem- of kleibodem. Aangezien een bewerking met de grondbreker niet zonder risico is, krijgt de landbouwer het advies om voldoende aandacht te besteden aan “nazorg”. Een losgemaakte bodem moet de tijd krijgen om opnieuw te stabiliseren alvorens hij aan nieuwe belastingen wordt blootgesteld. Hoe langer deze periode, hoe groter de draagkracht die opnieuw kan worden opgebouwd en hoe groter de kans op een blijvend effect.

Het losbreken van de bodem hoeft overigens niet per se systematisch te gebeuren. Een landbouwer evalueert best de verdichtingstoestand van zijn percelen om te oordelen of het nodig en verantwoord is. Dat kan door een profielput te graven of met een prikstok de weerstand te meten. Of bodemverdichting problematisch is op een perceel kan je ook afleiden uit de stand van het gewas en de vorming van plassen na een regenbui.

Meer weten over erosiebestrijding? Lees de erosiekatern.