Dit was 2021: de definitieve comeback van de wolf

“Ik heb elke nacht schrik dat de wolven weer toeslaan. Het is een lijdensweg”, vertelt Cyriel Geusens, melk- en rundveehouder uit Oudsbergen. Sinds zijn rundveestapel in september werd aangevallen door wolven en een vleeskoe werd gedood, slaapt hij slecht. “Vannacht om 2 uur blaften de waakhonden en ben ik gewapend met een stok en felle zaklamp gaan kijken of er wolven in de buurt waren. Dat bleek uiteindelijk niet het geval waarop ik weer ben gaan slapen. Deze situatie doet zich regelmatig voor.”

De wolf, die officieel zijn rentree maakte in Vlaanderen in 2018, is de laatste jaren aan een opmars bezig. Werd het aantal gevestigde wolven in 2019 nog geschat op 2, liep dit aantal op tot 4 in 2020 en 9 in 2021. Naast deze roedel, die zich ophoudt in de regio Oudsbergen, telt ons land ook nog zwervende wolven waarvan het aantal moeilijk te schatten is. Ook het aantal dodelijke slachtoffers van landbouwdieren steeg navenant: van 51 in 2019 tot 108 in 2020 en 117 in de eerste tien maanden van 2021.

Wolfproof omheining niet deugdelijk

Volgens Geusens is er geen kruid gewassen tegen aanvallen van de wolven. Na de dodelijke aanval op een rund en een nieuwe, mislukte aanval kort hierna, heeft de veehouder een wolfproof omheining aangebracht op een perceel. Maar dit biedt volgens hem weinig soelaas, integendeel. “Nadat het een dag flink gewaaid was, was er een boom over de omheining gewaaid en was er een rund in het net beland.” Sindsdien wil hij van de omheining niets weten. Bovendien zijn de subsidies die worden verstrekt volgens hem ondermaats.

Het Agentschap Natuur en Bos (ANB) blijft evenwel inzetten op wolfproof omheining en breidde eind vorig jaar het beschikbare budget uit. Het aantal hectare weiland dat binnen het Limburgse leefgebied van de wolven wolfproof zal moeten gemaakt worden, wordt geschat op 2.500 hectare. ANB acht hierbij het risico voor kleinvee, zoals schapen en geiten, het grootst. Op vlak van grootvee wordt ervan uitgegaan dat aanvallen uitzonderlijk zullen blijven.

Geusens heeft hierover zijn twijfels nadat de wolf twee keer toesloeg op zijn bedrijf.  Ook de statistieken laten een stijging van het aantal aanvallen op grotere landbouwdieren zien. Zo werden er in de eerste 10 maanden van vorig jaar 5 runderen slachtoffer van een aanval van de wolf, tegenover 1 in 2020. “En wat nou als het kleinvee uit vrees wordt binnengehaald door de eigenaren en de wolven in aantallen stijgen? Dan krijgen ze honger en zullen ze ook vaker koeien aanvallen. Daarenboven worden de wolven in de loop der jaren ook meer ervaren in het aanvallen van runderen.”

Omdat hij weinig vertrouwen heeft in de wolfproof omheining, wil hij vanaf dit jaar meer huiskavel gaan beweiden. Zijn 60-koppige melkveestapel wordt tijdens het weideseizoen ’s nachts al binnengehaald. Deze tactiek wil hij ook toepassen bij het rundvee dat momenteel nog dag en nacht op de weide loopt. Op stal houden is geen optie, geeft hij aan. “Dan krijg je andere problemen zoals warmte, de aanvoer van voeder en de afvoer van mest.”

Dat was ook de boodschap van de 'Grote Boze Wolven Fakkeltocht' in Oudsbergen waaraan eind september 3.000 mensen deelnamen. "Hier in de bossen en de velden waar wij wonen, roepen de wolven tegenstrijdige gevoelens op", zo sprak landbouwer Thomas Linssen het publiek toe in reactie op het positieve verhaal dat wordt opgehangen door de overheid. "Ik denk dat de meeste van jullie hier zijn vanuit een terechte bezorgdheid. De kinderen zijn bang, de grootouders, moeders en zelfs vaders zijn bang. Angst die ontstaan is door de beelden van dode huisdieren en dood vee."

Dodelijk voor toerisme

Geusens beaamt dat de lokale bevolking bang is dat na de landbouwdieren op termijn ook de mens aan de beurt is. “Laatst was ik op de fiets de weides aan het controleren en sprong er plotseling vanuit de maïs een wolf op de weg die mij enkele minuten aanstaarde. Dat is geen normaal gedrag voor een wild dier dat weg hoort te rennen. De wolven worden steeds brutaler en zijn niet meer bang voor de mensen.”

“De angst van de plattelandsbewoners is groter dan die van de landbouwers”, vertelt Erik Paesen, melkveehouder uit Oudsbergen en organisator van de wolvenfietsroute. “De meeste melkveebedrijven hebben hun dieren  binnen staan, waardoor ze geen risico lopen”, verduidelijkt hij zijn standpunt. "Voor professionele landbouwers zijn wilde zwijnen, die sterk in opmars zijn en de maisvelden leegeten, een groter probleem."

Het was mede voor deze plattelandsbewoners dat hij de wolvenfietsroute organiseerde. Naast een angstige bevolking vrezen de boeren ook dat toeristen wegblijven uit de regio. Niet alleen wegens angst voor de wolven, maar tevens door een verschraling van het landschap. “Hobbyboeren zullen hun kleinvee steeds meer op stal halen, of helemaal van de hand doen. Het land dat hierdoor vrijkomt zal gebruikt worden voor de teelt van mais. Deze monocultuur is absoluut niet goed voor de aantrekkingskracht van onze regio op toeristen.”

Alhoewel het gevaar voor de landbouw door Paesen niet al te hoog ingeschat wordt, houden vleesveehouders zoals Geusens dus wel degelijk hun adem in. De veehouder ziet een duurzame samenleving met de wolf op termijn allerminst zitten. “Misschien dat de wolf kan gedijen in grote natuurgebieden in Polen en Duitsland. Hier is het gebied veel te dichtbevolkt en komen mens en wolf al snel in elkaars vaarwater”, besluit hij.