Deze winter 20 extra boeren die aan agroforestry gaan doen
In Vlaanderen zijn vandaag een 100-tal landbouwers bewust aan de slag met boslandbouw of agroforestry. Dat is het doelbewust combineren van een klassiek landbouwgewas of het houden van vee met de teelt van bomen en/of struiken op hetzelfde perceel. Het Consortium Agroforestry onder leiding van het ILVO zal deze winter 20 nieuwe boeren begeleiden om aan de slag te gaan met de eeuwenoude agro-ecologische praktijk. Het werkt ook aan een rekenmodule om het potentieel van verschillende agroforestry types en -ontwerpen in te schatten voor de Vlaamse condities.
Melkveehouder Kris Heirbaut uit Temse gaat deze winter net als 20 andere Vlaamse landbouwers aan de slag met ‘agroforestry’. Hij plant meerdere rijen cultuurpopulier, wintereik en tamme kastanje op één van zijn akkers. Daarmee kiest hij voor een extra inkomen uit houtproductie op lange termijn, meer biodiversiteit op zijn bedrijf en maximale koolstofopslag onder zijn bodems en in het hout. Het agroforestry perceel op het bedrijf van Heirbaut en zijn vrouw Ginny De Meulemeester is een voorbeeld van wat men ‘alley cropping’ noemt: parallelle bomenrijen worden afgewisseld met brede gewaszones, waarop in dit geval via mengteelten bestaande uit wel 6 plantenfamilies voeder voor het melkvee verbouwd wordt.
Meerdere troeven
Bert Reubens (ILVO en coördinator van Agroforestry Vlaanderen): “Meer en meer wordt agroforestry gezien als een robuuste en duurzame vorm van landbouw die kan helpen om de klimaatuitdagingen van vandaag en morgen aan te pakken. Bomen introduceren op een landbouwbedrijf heeft meerdere voordelen. Ze bieden beschutting aan vee en gewassen tegen extreme weersomstandigheden. Ze slaan koolstof op in de bodem en in hun hout, ze bevorderen de biodiversiteit en verbeteren de algemene bodemkwaliteit. Hierdoor is die bodem beter bestand tegen extreme droogte, regenval en wind.”
Koolstofopslag in bodem en hout
De bijdrage van verschillende boslandbouwsystemen aan het temperen van de klimaatopwarming, in de vorm van meer koolstofopslag, wordt momenteel becijferd. ILVO werkt daarbij samen met Universiteit Gent en de Bodemkundige Dienst van België aan een rekenmodule die het potentieel qua koolstofopslag van verschillende agroforestry types en -ontwerpen inschat voor de Vlaamse condities.
Kris Heirbaut kiest echter bewust voor de vlucht vooruit. Het afgelopen jaar haalde hij al meermaals het nieuws met innovatieve initiatieven zoals de kweek van micro-algen met overschot-CO2 uit de mestverwerking en bermmaaisel. Ook de mengteelten die hij zet om zijn koeien te voederen, zijn innovatief te noemen: dit dieet zorgt voor meer circulariteit en minder inputs. Mengteelten leveren bovendien meer biodiversiteit op, en de planten die hij gebruikt onttrekken extra stikstof en koolstof aan de lucht.
Kris Heirbaut: “Op ons melkveebedrijf kiezen we bewust voor een klimaatpositieve aanpak en het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Daarom kiezen we voor een boslandbouwsysteem dat maximale koolstofopslag en biodiversiteit zal opleveren, naast de productie van kwaliteitshout op lange termijn.”
Langetermijninvestering
Het landbouwkoppel hoopt in de toekomst vergoed te worden voor de extra maatschappelijke diensten die hun investering in de bomen oplevert. Hoe zo’n vergoeding eruit kan zien, wordt momenteel ook onderzocht.
Bert Reubens: “Met agroforestry doe je aan risicospreiding. Je produceert vaak vruchten of noten als extra product en op lange termijn kan je mikken op inkomsten uit houtproductie. Maar het blijft een langetermijninvestering met veel onzekerheden. We werken eraan om die onzekerheden beter te kunnen inschatten en verkennen samen met landbouwers en andere schakels in de keten nieuwe verdienmodellen. Een vergoeding voor koolstofopslag op kortere termijn kan een betekenisvolle stimulans zijn. Maar ook het wetgevend kader moet duidelijk en stimulerend zijn.”
Op ons melkveebedrijf kiezen we bewust voor een klimaatpositieve aanpak en het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Daarom kiezen we voor een boslandbouwsysteem dat maximale koolstofopslag en biodiversiteit zal opleveren, naast de productie van kwaliteitshout op lange termijn
Onderzoekers helpen bij het opstellen van het beplantingsplan
Omdat de keuzes van vandaag het succes op (middel)lange termijn bepalen, moet de aanleg van een agroforestry systeem goed voorbereid worden. Bij een juiste uitwerking kan het de landbouwer veel opleveren, maar er zijn verschillende factoren die de uiteindelijke effectiviteit en rendabiliteit kunnen beïnvloeden.
Bert Reubens: “Daarom bieden wij ondersteuning aan voor landbouwers die een agroforestry plan willen uitwerken. Een correcte aanpak met kennis van zaken is cruciaal voor een succesvol eindresultaat. Die kennis zit niet alleen bij ons, maar vooral ook bij de landbouwers die al langer in de praktijk staan. We zetten dan ook heel sterk in op leren in netwerken en praktijkgerichte workshops.”
Meer info over het Consortium en de verschillende activiteiten die het organiseert: www.agroforestryvlaanderen.be
Bron: ILVO
