“De nummer één van alle kruisingrassen is ons eigen Belgisch witblauw”
Belgisch witblauw is niet alleen het meest voorkomend vleesras in België, het is in elk Europees land het populairste ras om mee te kruisen. “Zelfs in Frankrijk waar ze heel chauvinistisch zijn en hun eigen bekende vleesrassen hebben, zijn de meeste koeien gekruist met ons unieke Belgische ras”, duidt Simon Noppen, algemeen directeur bij Belgian Blue Group, marktleider in de verkoop van genetica van het Belgisch witblauwras. Noppen werd uitgenodigd om een woordje uitleg te geven over de dikbillen tijdens het bezoek van de Europese landbouwministers vorige week bij een Waalse fokker. “Zelfs in Colombia loopt er ondertussen gekruist Belgisch witblauw rond.”
“Het Belgisch witblauw is voor de vleesproductie wat Holstein voor de melkproductie is”, aldus Noppen die het Belgische ras bestempelt als de kampioen van karkasopbrengsten en conformatie, de typische spier- en vleescontouren. Volgens Noppen valt het Belgisch witblauw wereldwijd in de smaak omdat het ras de veehouders geeft wat de markt verlangt: een dier dat snel groeit, minder eet dan anderen, maar wel meer vlees produceert en minder methaan uitstoot. “Belgisch witblauw leidt bij een kruising van elke rundersoort tot een meerwaarde”, vertelt Noppen. “Zo zal een kruising met een Limousinkoe, gekend voor zijn vlees, resulteren in meer vleesproductie. Maar ook bij melkkoeien wordt het Belgisch witblauw veel gebruikt. Enerzijds bij dubbeldoelkoeien die zowel een hoge melk- als vleesproductie moeten hebben, en anderzijds bij melkkoeien met een minder goede melkproductie waarvan de gekruiste kalfjes aan een meerprijs worden verkocht aan de veehandelaar.”
Sterke evolutie na mutatie
Tot de 19e eeuw waren de Belgische landschappen vooral gevuld met melkvee. Kort voor de 20ste eeuw kwam daar verandering in toen een gespierd koeienras uit Engeland, de Shorthorn, de aandacht trok van enkele Belgische veehouders. De veehouders besloten om hun vee met dit ras te kruisen om de vleesproductie van hun melkvee te verhogen. De Tweede Wereldoorlog was de start voor sommige van hen om selectief te fokken met een eenzijdige focus op vleesproductie. Jaar na jaar selecteerde de ene generatie boeren op de andere haar koeien om telkens een beter vleesras te bekomen. In 1973 werd besloten om het ras een naam te geven: het Belgisch witblauw.
Na de jaren zeventig van de vorige eeuw is de evolutie van het ras zeer nauw verbonden met het ontstaan van het ‘dikbil-gen’. Dit gen is ontstaan door een mutatie van het myostatinegen en zorgt ervoor dat de spiergroei niet afgeremd wordt. Hierdoor werden koeien geboren die veel minder vet en tot 25 procent meer spiervezels ontwikkelden. Deze mutatie kwam niet enkel voor bij onze koeien, heel wat andere Europese rassen hadden dit ook voor.
Beter ras dankzij technologie
Rond 2005 veranderde alles in de fokkerijwereld toen het mogelijk was om het sperma te 'seksen', waardoor er zekerheid is over het geslacht van de nakomelingen. “Aangezien stieren geen melk geven, was dit een grote mijlpaal voor de melkvee-industrie. Nu wordt er in de sector meer en meer gesekst sperma gebruikt zodat enkel vrouwelijke kalfjes op de wereld worden gezet”, duidt Noppen. Ondertussen gaat de technologie ook verder dan de bepaling van het geslacht. Tegenwoordig worden er veel DNA-stalen afgenomen bij jonge kalfjes om hun genetisch potentieel bloot te leggen. Een melkveehouder kan zo bij benadering zien hoeveel melk een kalf zal produceren, hoe duurzaam een kalf zal zijn en welke gezondheidsproblemen er zich kunnen voordoen. Uit deze DNA-voorspellingen kunnen melkveehouders dan beslissen met welke koeien ze hun melkveestapel willen voortzetten.”
Aangezien koeien drachtig moeten zijn om te melken, moeten ook de melkkoeien met een minder genetisch potentieel kalven. “Voor deze koeien heeft het geen zin meer om ze terug te kruisen met een melkveestier aangezien de kalveren nooit het genetisch niveau zullen halen als de beste koeien van de stal”, vertelt Noppen. “Daarom worden deze koeien ingekruist met een vleesstier. Als de melkveeboer deze kalfjes verkoopt aan de veehandelaar zal hij er een mooiere prijs voor krijgen dan een zuiver melkkalf.”
Hoe gespierder en groter de dieren, hoe meer een probleem zich voor kan doen bij het kalven. Waar bij het zuiver Belgisch witblauwras amper nog wordt bevallen zonder keizersnede, is dit dankzij de technische evolutie inzake DNA niet zo bij de gekruiste dieren. “Via het DNA kan voorspeld worden wat het geboortegemak zal zijn. Bij de kruisingen wordt hier telkens rekening mee gehouden zodat de koeien op een natuurlijk manier de gekruiste kalfjes op de wereld kunnen zetten”, duidt Noppen.
In Europa hebben we veel dierlijke eiwitten, maar dit is niet zo in elk land. Daar kunnen kruisingen met het Belgisch witblauw een efficiënte oplossing zijn
Overal in de wereld
Met een aandeel van 85 procent is het Belgisch witblauw het meest voorkomende vleesras in België. Het witblauw domineert niet enkel in eigen land de weides, het bezorgt ons land naam en faam in heel Europa. “Tegenwoordig wordt het Belgisch witblauw in elk Europees land gebruikt als nummer één kruisingsras, ook op andere vleesrassen”, aldus Noppen. “Zelfs in Frankrijk waar ze heel chauvinistisch zijn en veel eigen vleesrassen zoals Blonde d’Aquitaine en Limousin hebben.”
En het gaat verder dan Europa. Noppen verdeelt met Belgian Blue Group elk jaar vijf miljoen zaadcellen over meer dan vijftig landen en richt de pijlen sinds enkele jaren iets meer op Azië en Zuid-Amerika. “We merken dat we in Europa een plafond hebben bereikt. Het Belgisch witblauw zal altijd zijn plaats hebben op de Europese markt maar om te blijven groeien kijken we overzee vooral naar Azië en Zuid-Amerika.”
In het buitenland zet BBG zich vooral in op de gekruiste rassen. “Het zuiver Belgisch witblauw is een nicheproduct. Wij Belgen houden van een mals stukje mager vlees, maar in veel andere landen is een stuk gemarmerd vlees met een hoog vetgehalte veel populairder. Een groot potentieel zit hem daarom in de gekruiste rassen. In Europa hebben we veel dierlijke eiwitten voorhanden, maar dit is niet zo in elk land. Daar kunnen rassen, gekruist met Belgisch witblauw, een efficiënte en milieuvriendelijke oplossing bieden om het aandeel dierlijke eiwitten omhoog te krikken. Wetenschappers claimen dat we tweemaal de productie op aarde nodig zullen hebben om tegen 2050 de wereldbevolking van 10 miljard mensen te kunnen voeden. De hele agrovoedingsketen zal dus dringend moeten kijken hoe we voeding zo efficiënt mogelijk kunnen produceren met minder gevolgen voor het milieu. Het Belgisch witblauw maakt zeker deel uit van de oplossing.”
