Conferentie tegen toxische boosdoeners

Deze Persistende Organische Polluenten of POPs zijn de meest vervuilende stoffen die er bestaan en slagen zich op in het milieu en de voedselketen. Ze liggen aan de oorzaak van dodelijke ziektes en geboorteafwijkingen bij mens en dier. De conventie wil het gebruik, de productie, het wegdoen en de in- en uitvoer van POPs aan banden leggen.

De twaalf boosdoeners in kwestie zijn de volgende:

ALDRIN - is een pesticide dat gebruikt wordt om bodems te "zuiveren" van termieten, sprinkhanen en andere insectenplagen. In grotere hoeveelheden is het echter ook fataal voor vogels, vissen en mensen. Zo wordt met aldrin behandelde rijst de oorzaak geacht voor het overlijden van honderden vogels langs de kust van de Amerikaanse staat Texas.

CLOORDAAN - wordt eveneens gebruikt tegen termieten en als algemeen insecticide op landbouwgewassen. Verder doodt het ook vogels en vissen en zou het bij mensen kanker veroorzaken en het immuniteitsstelsel aanpassen. Verschillende landen hebben het gebruik van chloordaan al verboden of zwaar beperkt.

DDT - verwief internationale bekendheid omdat het tijdens de tweede wereldoorlog werd ingezet om soldaten en burgers te beschermen tegen malaria, typhus en andere ziekten die worden verspreid door insecten. In ontwikkelingslanden wordt het nu nog steeds met dat doel gebruikt. DDT is in dertig landen verboden en nog eens dertig zwaar aan banden gelegd. Langdurige blootstelling aan het goedje leidt tot chronische gezondheidsproblemen bij mensen en zorgt bij vogels voor dunnere eierschelpen.

DIELDRIN - wordt vooral gebruikt tegen termieten en insecten die schade toebrengen aan textiel. Blijkt helaas ook bijzonder efficiënt tegen kikkers, vissen en andere waterdieren. Uit een Amerikaans onderzoek bleek dieldrin het tweede meest voorkomende pesticide in gepasteuriseerde melk. Het duurt vijf jaar voor het goedje in de bodem de helft van zijn toxiciteit heeft verloren.

DIOXINES - komen onvermijdelijk vrij bij onvolledige verbranding en de aanmaak van bovenstaande pesticiden of producten met chloor. Dioxines komen vooral vrij bij afvalverbranding en worden in verband gebracht met storingen in het menselijke immuniteitssysteem. Mensen krijgen vooral dioxines binnen door het eten van dierlijke producten, getuige daarvan het recente dioxineschandaal.

FURANEN - onstaan op dezelfde manier als dioxines en hebben dezelfde effecten. Ze komen vooral voor in de uitstoot van auto's en verbrandingsovens.

ENDRIN - wordt als insectide op katoen en graangewassen gespoten en doodt ook knaagdieren. Het gif blijft tot twaalf jaar in de grond zitten en kan wanneer het doorsijpelt in het water fataal zijn voor vissen.

HEPTACHLOOR - dit middel tegen bodeminsecten en (alweer) termieten wordt verantwoordelijk geacht voor een dalend aantal wilde-vogelsoorten waaronder de Canadese gans en de Amerikaanse torenvalk. Is in hogere dosissen ook fataal voor nertsen, ratten en konijnen. Bij de mens mogelijk kankerverwekkend.

HEXACHLOORBENZEEN (HCB) - doodt schimmels die landbouwgewassen aantasten. Toen de bevolking in het oosten van Turkije van 1954 tot 1959 met HCB behandeld graan at, kregen duizenden mensen stofwisselingsproblemen waaraan 14 procent overleed. Darmkrampen waren een veelvoorkomend symptoom.

MIREX - wordt gebruikt tegen mieren en komt als brandvertragend bestanddeel voor in plastiek, rubber en electronica. Mogelijk kankerverwekkend.

PCB's - worden gebruikt in transformatoren, verf en plastiek. Ze zijn dodelijk voor vis en worden in verband gebracht met voortsplantings- en immuniteitsproblemen bij onder meer zeehonden en nertsen. PCB's hebben in het verleden herhaaldelijk voor grootschalige voedselvergiftigingen gezorgd. Besmette rijstolie zorgde in Japan (1968) en Taiwan (1979) voor pigmentering van de vingernagels, vermoeidheidsaanvallen, misselijkheid en braken. Kinderen van besmette moeders vertoonden zeven jaar later leerachterstanden en gedragsstoornissen.

TOXAFEEN - wordt op katoen, granen, fruit, noten en groenten gespoten tegen insectenplagen. Is helaas ook bijzonder giftig voor vissen en veroorzaakt mogelijk kanker bij de mens. Zevendertig landen hebben het goedje verboden en elf landen het gebruik ernstig beperkt.

Op een tweedaagse conferentie in Stockholm zullen afgevaardigden van meer dan honderd landen hun handtekening zetten onder een pakt dat twaalf van 's werelds gevaarlijkste chemicaliën definitief uit de wereld moet helpen, of toch bijna.