Brede coalitie roept op om zonevreemd gebruik van agrarisch gebied te stoppen
Een coalitie van 13 middenveldorganisaties roept de Vlaamse overheid op om alle mogelijk functiewijzigingen in het agrarisch gebied te schrappen. “Dat is een absolute vereiste om de verdere residentialisering en ander zonevreemd gebruik van het buitengebied op korte termijn te stoppen”, klinkt het. De oproep komt er naar aanleiding van de Werelddag van de Stedenbouw die dit jaar in het teken van landbouw staat.
De oproep wordt gesteund door een brede waaier aan organisaties. Niet alleen de traditionele landbouworganisaties Boerenbond en ABS scharen er zich achter, ook Boerenforum, Fian, BioForum, VoedselAnders, Wervel, De Landgenoten en Boerennatuur Vlaanderen delen de oproep. Daarnaast komt er ook steun van Fedagrim, de Vlaamse vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) en van Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt.
De wortels van deze oproep gaan terug tot het project ‘Boer Ruimt Veld’ waarbij Boerenbond, ILVO, KU Leuven en Voorland het onthardingspotentieel van vrijkomende landbouwbedrijven onderzochten. In dat project werd ook nagegaan hoe die vrijgekomen gronden herbestemd kunnen worden naar landbouwgrond.
43 procent minder landbouwbedrijven op 20 jaar
Het aantal land- en tuinbouwbedrijven in Vlaanderen gaat jaar na jaar achteruit. In de afgelopen 20 jaar is het aantal bedrijven gedaald van 41.047 in 2000 tot 23.378 in 2019, een daling met 43 procent. Wellicht zal deze tendens zich in de komende jaren voortzetten. “Om er een villa met riante tuin, feestzaal, B&B, kantoor of een ander bedrijf van te maken, leggen particulieren, investeerders en niet-agrarische ondernemers grote sommen geld neer voor voormalige landbouwsites met aanpalende gronden”, zegt Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker.
Ze wijst erop dat zonevreemde functiewijzigingen een hoge opportuniteitswaarde creëren bovenop de landbouwkundige waarde. “Zo hoog, dat landbouwers op de vastgoedmarkt worden weggeconcurreerd”, klinkt het.
Zonevreemde functiewijzigingen creëren een hoge opportuniteitswaarde bovenop de landbouwkundige waarde. Zo hoog, dat landbouwers op de vastgoedmarkt weggeconcurreerd worden
Voor de coalitiepartners staat deze druk op open ruimte in Vlaanderen, met de vruchtbaarste bodems ter wereld, in schril contrast met de maatschappelijke ecosysteemdiensten die ze vervult. “Een robuuste open ruimte is belangrijk voor de voedselvoorziening, voor de infiltratie en berging van water, voor koolstof opslag en voor het versterken van de biodiversiteit”, klinkt het. Dat is volgens Boerenbond ook de reden waarom de op het eerste zicht verrassende coalitie, eigenlijk niet zo verrassend is. “Wij hebben er allemaal belang bij dat de open ruimte behouden blijft”, zegt woordvoerder Vanessa Saenen.
Niet-agrarisch hergebruik als uitzondering
Vandaag bestaat er een besluit, dat dateert van 28 november 2003, waarin alle toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen staan opgesomd. “Dit heeft de residentialisering en ander zonevreemd gebruik van het buitengebied in de hand gewerkt”, meent de coalitie. “In lijn met de Strategische Visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen moet niet-agrarisch hergebruik opnieuw de uitzondering worden”, luidt het.
De middenveldorganisaties willen dat sites die omwille van de ligging of omwille van de aanwezige gebouwen nog een landbouwkundige potentie hebben, bij voorkeur een nieuwe functie krijgen binnen de landbouw. “Als dat niet mogelijk is en de gebouwen een beperkte erfgoedwaarde hebben, moet sloop en sanering van de vrijgekomen grond een valabel alternatief zijn.”
Volgens de coalitiepartners zijn lokale en provinciale overheden bereid om initiatieven ter zake te nemen. “Maar telkens worden ze geconfronteerd met de lijst van toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen op Vlaams niveau. Die lijst is de motor voor de verdere verstedelijking van het buitengebied”, zo beweren ze. “Ze creëert immers rechtstreeks allerhande niet-agrarische opportuniteiten en leidt in combinatie met zonevreemde basisrechten, zoals herbouwen en uitbreiden, tot een dynamiek van verharding, vertuining en residentialisering.”
Lokale en provinciale overheden worden telkens geconfronteerd met die Vlaamse lijst van uitzonderingen. Die lijst is de motor voor verdere verharding, vertuining en residentialisering van het buitengebied
Lijst op korte termijn schrappen
Daarom richten de middenveldorganisaties, op de Werelddag van de Stedenbouw, een specifieke oproep naar de Vlaamse overheid om die lijst met toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen aan te passen én alle mogelijkheden rond functiewijzigingen in het agrarisch gebied uit het besluit van 28 november 2003 te schrappen.
“Willen we zonevreemd gebruik van het buitengebied stoppen, dan is deze schrapping op korte termijn noodzakelijk. Het is ook een voorwaarde om een goed beleid rond vrijkomende landbouwsites te kunnen ontplooien waarbij niet-agrarisch hergebruik opnieuw een uitzondering wordt en sloop en agrarisch hergebruik worden gestimuleerd”, besluiten de coalitiepartners.
Bron: Eigen verslaggeving
Beeld: Jonathan Clerckx i.o.v. provincie Oost-Vlaanderen
