Boerenbond roept op tot beleid dat ondernemerschap stimuleert en niet ondergraaft

Dat het Vlaamse regeerakkoord land- en tuinbouwers zou benaderen als ondernemers die een strategische rol voor onze economie en maatschappij vervullen, werd bij de voorstelling van het regeerakkoord in oktober 2019 nog bijzonder positief onthaald door Boerenbond. Twee jaar stelt de landbouworganisatie vast dat van dit aanvankelijk enthousiasme nog weinig overeind blijft. “Wat baat het om binnen het landbouwbeleid in te zetten op het aanscherpen en stimuleren van het ondernemerschap als dat ondernemerschap vanuit het gevoerde omgevingsbeleid wordt ondergraven?”, aldus De Becker.

Ze wees erop dat het omgevingsbeleid vandaag uitgerold wordt zonder rekening te houden met de diversiteit en realiteit op het terrein en zonder echt overleg of gesprek. “Kijk maar naar het mestactieplan of naar de nationale parken die uitgerold worden zonder enige duidelijkheid of rechtszekerheid over de gevolgen ervan voor onze landbouwbedrijven”, klonk het. Die aanpak zorgt er volgens de voorzitter voor dat elk draagvlak verdwijnt als sneeuw voor de zon.

Vergunningverlening in landbouw zit op slot

Ook de aanpak van het stikstofdossier is volgens haar tekenend. “Die ondermijnt elk ondernemerschap in de sector. De vergunningverlening in de landbouw zit op slot”, verduidelijkt De Becker. “Ook voor boeren en tuinders die vanuit hun ondernemerschap marktopportuniteiten zien of die voluit willen inspelen op grote uitdagingen zoals klimaat. Bedrijven die aan korte keten doen en daarin willen investeren of een bioboer die gewoon een stalwijziging wil doen: allemaal zijn ze geblokkeerd.”

De voorlopige pauze die dit voorjaar werd afgekondigd, lijkt volgens Boerenbond niet meer zo voorlopig te zijn. “Vandaag is er maar één ding zeker en dat is dat de timing in dit dossier steeds verder opschuift waardoor een definitief kader tegen dit jaar nu al onmogelijk is geworden.” De Becker ziet dat deze impasse leidt tot menselijke drama’s op het terrein en dat alle innovatie in de sector gekraakt worden. “We beseffen dat we voor grote uitdagingen staan en dat de stikstofemissie van de landbouw nog verder omlaag moet, maar dat wil toch niet zeggen dat onze bedrijven geen recht hebben op perspectief?”

Perspectief dat volgens de Boerenbondvoorzitter wel wordt gegeven aan de industrie die evengoed zijn emissies moet terugdringen. Ze verwees daarbij opnieuw naar het onevenwicht tussen de aanpak van de landbouw en van ArcelorMittal in Gent. “Daar wordt het idee om via innovatie en technologie de CO2-uitstoot te verminderen, omarmd. Alles om tewerkstelling en toegevoegde waarde hier te houden. Bij land- en tuinbouw daarentegen wordt een afbouwscenario bepleit, ten koste van tewerkstelling en toegevoegde waarde omdat er dan plots geen geloof meer is in innovatie en technologie.”

Vijf bouwstenen van toekomstpact

Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits (CD&V) had de boodschap van de Boerenbondvoorzitter duidelijk begrepen. Ze benadrukte wel dat morgen anders zal zijn dan gisteren en nodigde heel de agrovoedingsketen uit om samen te schrijven aan een toekomstpact. Als het van de minister afhangt, bestaat dat uit vijf bouwstenen.

Met de eerste bouwsteen wilde Crevits meteen inspelen op het pleidooi van De Becker: ondernemerschap. “Het is niet zonder reden dat we de land- en tuinbouwsector in het regeerakkoord geplaatst hebben in de rubriek ‘ondernemerschap’. Net zoals het niet zonder reden is dat we bij de bevoegdheidsverdeling economie, land- en tuinbouw, innovatie en wetenschapsbeleid in dezelfde portefeuille hebben gestoken. We hebben dat gedaan om die bruggen te gaan bouwen.”

Crevits zegt dan ook te begrijpen dat er behoorlijk wat zorgen zijn wanneer  je als landbouwer geconfronteerd wordt met onzekerheid en facetten die het onmogelijk maken om te ondernemen. Dat er maar 100 miljoen euro voor de eerste drie jaar is voorzien om de stikstofcrisis aan te pakken, klopt volgens de minister, maar ze wijst erop dat het maar om een provisie gaat. “Zo’n provisie is maar een voorschot omdat we vandaag nog niet beslist hebben hoe het stikstofprobleem gaan aanpakken. Maar ik engageer mij hier vandaag om erop toe te zien dat dit voorschot zal bijgesteld worden wanneer het pad dat wordt uitgestippeld meer middelen vraagt.”

Als tweede bouwsteen ziet ze rechtszekerheid. “Daar wringt vandaag inderdaad het schoentje. Ik begrijp de frustratie dat er vandaag nog geen knopen zijn doorgehakt over het stikstofdossier, maar het gaat om een zeer complex en omvangrijk probleem”, meende Crevits. Ze liet weten dat ze voorstander is van een goed wetenschappelijk onderbouwde keuze. “Ik wil geen nattevingerwerk. Tegelijk willen we ons als overheid ook niet in de plaats gaan stellen van onze boeren. Iedereen moet binnen de context van zijn bedrijf zelf de keuze kunnen maken over hoe hij wil ondernemen.”

De derde grote bouwsteun baart de minister vandaag het meeste zorgen. “Alle Vlamingen rekenen vandaag op de lekkere, verse producten van onze boeren, maar als je dan ziet dat het in een aantal sectoren voor die landbouwers quasi onmogelijk is om daar een inkomen uit te halen, dan weet je dat dit zo niet kan blijven duren”, luidde het. “De crisis in de varkenssector is in dat verband zeer symptomatisch. Ik vind dit een verschrikkelijke situatie, mensonwaardig zelfs. We moeten hierin tot beterschap kunnen komen, maar dit kunnen we als overheid niet alleen.”

Vandaag zijn de jonge varkenshouders en de varkenshouders die zwaar geïnvesteerd hebben in stikstofvriendelijke stallen, het zwaarst getroffen door deze crisis. “Zij zijn daarvoor zware leningen aangegaan en zij zijn vandaag niet in staat om die leningen terug te betalen. Vandaar dat wij als overheid deze liquiditeitssteun willen geven voor jonge boeren”, aldus de minister die meteen erkent dat hiermee niet alle noden zijn verholpen. Vandaar dat ze ook nog een warme oproep deed aan elke schakel in de keten om mee na te denken over welke bijdrage ze kunnen leveren om landbouwers opnieuw te voorzien in een menswaardig inkomen. “Solidariteit is daarbij zeer belangrijk”, klinkt het.

Samenwerking en innovatie ziet de minister als vierde bouwsteen voor de landbouw van de toekomst. “Het is onvoorstelbaar hoe innovatie ertoe leidt dat we vandaag bij manier van spreken planten gepersonaliseerd kunnen laten groeien. De sector wordt nog veel te weinig geassocieerd met deze innovaties”, benadrukte de minister. Ze riep de sector ook op om over de muren van het eigen bedrijf te kijken en te onderzoeken welke eerder atypische samenwerkingen kunnen worden aangegaan. “Ga op zoek naar verbanden die niet meteen voor de hand liggen. Er is veel mogelijk, maar we moeten wel door een andere bril durven kijken.”

De laatste bouwsteen, menselijkheid, is volgens Crevits de belangrijkste bouwsteen. “De toekomst moet niet alleen economisch en ecologisch duurzaam zijn, de toekomst moet ook sociaal en leefbaar zijn voor onze boeren”, aldus Crevits. “Landbouw is bij uitstek mensenwerk. Overal waar ik kom, merk ik hoe hele gezinnen dagdagelijks bezig zijn met hun bedrijf en hun producten en dat verdient echt respect.”