Boeren eisen meer van Europa tijdens bitse demonstratie

Met twee waterkanonnen probeerde de politie aan het Robert Schumanplein in Brussel uit alle macht een mengsel van mest en banden te blussen, terwijl boeren stro aanvoerden om het vuur levend te houden. Iets verderop blies een andere boer met een strowagen stro van de viaduct en trachtten andere actievoerders een politiebokkade te doorbreken. Later op de dag werden politiemensen ook bekogeld met paaltjes en flessen en zette de politie traangas in om demonstrerende boeren op afstand te houden. Volgens de politie zouden er drie agenten gewond geraakt zijn.

"Jammer dat het op deze manier moet gebeuren. Een vuurton moet kunnen, maar dit gaat erover", veroordeelde Mark Wulfrancke, woordvoerder van Algemeen Boerensyndicaat (ABS) de relschoppers. ABS was samen met Boerenbond, Boerenforum, FDF en de Verenigde Jonge Landbouwers een van de Vlaamse landbouworganisaties die zich op voorhand achter het protest in Brussel had geschaard. De actie was georganiseerd door de Europese organisatie Via Campesina (ECVC), die kleine en middelgrote landbouwbedrijven vertegenwoordigt. Vanuit Wallonië namen de belangrijkste boerenorganisaties deel, zoals Fugea, FWA (Fédération wallonne de l'agriculture) en de jonge landbouwers van FJA (Fédération des jeunes agriculteurs).

Vlaamse landbouworganisaties veroordelen vandalisme

Ook Boerenbond veroordeelde het vandalisme tijdens het protest in felle bewoordingen. “Wat we vandaag in Brussel zien, staat in schril contrast met de manier van actievoeren in Vlaanderen. Wij zijn het eens met de boodschap van de actie, Europa oproepen om het strategische belang van de landbouwsector te erkennen, niet met de manier waarop vandaag actie gevoerd wordt”, aldus Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens.

Boeren over heel België waren met naar schatting zo'n 1.000 tractoren afgezakt naar het hart van de Europese Unie om hun ongenoegen over het Europese landbouwbeleid kenbaar te maken. Zij hadden hun bezwaren al eerder geuit tijdens demonstraties in de voorbije weken. In reactie op deze acties in onder andere België, had de Europese Commissie een rits aan ideeën voorgesteld die de administratieve druk op landbouwers moet verlichten. Deze voorstellen werden maandag tijdens de Europese landbouwraad besproken.

"Mercosur moet van tafel"

Concreet gaat het over het Mercosurverdrag dat eveneens op de tafel van de Europese landbouwraad lag. Dit verdrag, dat vrijhandel voorziet tussen de Europese Unie en enkele Zuid-Amerikaanse landen (Brazilië, Uruguay, Paraguay en Argentinië) is de landbouwers een doorn in het oog. “Landbouwers in België voldoen aan zeer strenge voorwaarden en moeten van Europa verder verduurzamen. Aan de andere kant zetten ze de deur open voor vlees en graan waarbij allerlei hormonen en pesticiden kunnen worden gebruikt zonder dat daar ook maar enige controle aan te pas komt”, aldus Stijn Zelderloo van Verenigde Jonge Landbouwers dat met "enkele" honderden tractoren aanwezig was.

Volgens Zelderloo komt de Mercosur-deal vooral de Duitse autobouwers ten goede en wordt de landbouw als pasmunt ingezet. “Mercosur is er alleen voor de Duitse autobouwers die zo meer auto’s naar Zuid-Amerika kunnen exporteren.” De vleesveehouder uit Sint-Martens-Bodegem was medio februari ook één van de kopstukken van de boerenblokkade van de Antwerpse haven waarmee de ongebonden boeren de onderhandelingen tussen de overheid en de landbouworganisaties over een landbouwakkoord onder druk wilden zetten.

Waar het landbouwakkoord een einde maakte aan de massale boerenacties in Vlaanderen, blijven veel boeren achterdochtig en actiebereid. “Het landbouwakkoord is niet meer dan een lege doos”, vertelt loonwerker en Farmers Defence Force-lid Jelle Pauwels. Hij was samen met een delegatie boeren in de vroege ochtend vanuit de Noorderkempen naar Brussel gereden. “Er zijn enige minieme toezeggingen gedaan om de zaak te kalmeren, maar aan de grootste bedreiging voor de boeren in Vlaanderen, het stikstofdecreet, is niets veranderd.”

“Concrete resultaten zijn er uit het landbouwbeleid nog niet voortgevloeid”, vervolgt de boer die vooral erg kritisch is over het tijdelijke aankoopverbod van landbouwgrond door overheidsinstanties. “Deze mogen tot oktober geen landbouwgrond meer kopen, maar kunnen daarna gewoon verder doen. Dit is niet meer dan uitstel van executie.” Deboeck zag eerder al 15 hectare van zijn pachtgrond overgaan in handen van ANB en heeft schrik voor de plannen met de Brabantse Wouden. “Er komt steeds meer bos bij.”

Vanaf de klok van drie uur keerden Deboeck en de andere demonstranten onder politiebegeleiding huiswaarts. Wat resteerde in de Wetstraat waren tractorbanden, lege bierblikken en smeulende brandhaarden. De politie laat weten dat het een onderzoek opent naar boeren die over de schreef gingen. Aan de hand van camerabeelden tracht men de relschoppers te identificeren.

Of het protest ook een positieve impact heeft en de Europese beleidsmakers verder aanspoort om concessies te doen, valt te bezien. In een eerste reactie liet federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR), die de landbouwraad voorzat, wel weten de boeren verder tegemoet te willen komen. "De Raad vindt dat de voorstellen van de Europese Commissie in de goede richting gaan. Het is een eerste stap om op Europees niveau een snel antwoord te bieden aan de situatie waar de boeren voor staan, maar het is niet genoeg. De Commissie wordt gevraagd haar voorstellen snel aan te vullen met nieuwe, nog ambitieuzere maatregelen."

Meer ruimte voor aanpassingen

De minister opperde ook het aanpassen van de regelgeving met betrekking tot de strategische plannen van de lidstaten of, in bijvoorbeeld het geval van België, de deelstaten. Die plannen vormen als het ware de vertaling van het Europees landbouwbeleid naar nationale regelgeving. Volgens Clarinval wil een meerderheid van de lidstaten eenvoudigere plannen, al is dat natuurlijk een maatregel voor de lange termijn. Er moet ook gekeken worden naar de regelgeving buiten het gemeenschappelijk landbouwbeleid waar de boeren aan moeten voldoen, zoals de milieu-eisen.

Op de vraag of de Europese beleidsmakers niet te licht gaan over het feit dat ze het huidige GLB (2023-2027) zelf hebben goedgekeurd en nu ingrijpende aanpassingen willen, antwoordde Clarinval dat de landbouwsector sindsdien grondig dooreengeschud is door de goedkeuring van de Green Deal en het feit dat Rusland de oorlog in Oekraïne en de internationale graanprijzen gebruikt om de markt te destabiliseren. "Het is niet oneervol om te zeggen dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen om de zaken anders aan te pakken."

Ook is het verre van zeker dat de Mercosur-deal doorgang vindt. De Vlaamse regering is alvast tegen deze plannen gekeerd. "Hier moeten geen producten binnenkomen die we hier zelf ook niet zouden produceren. Dat geldt ook voor Mercosur. Geen biefstukken in Vlaanderen die niet aan onze eigen duurzaamheidsvoorwaarden voldoen dus. Dat standpunt heeft de Vlaamse regering trouwens eerder ook al opgenomen", zei Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) in een reactie.

Brouns maakt duidelijk dat na de vergadering de bal in het kamp van de Commissie ligt. "We moeten nu snel concrete resultaten boeken. De Europese Commissie moet dan ook zeer snel komen met maatregelen die de zorgen kunnen verlichten. Concreet vragen de boeren dat de administratieve last verlaagt, dat zij niet moeten concurreren met producten die bijlange niet onze milieunormen halen en dat Europa beleid maakt dat rekening houdt met hen en denkt op het terrein. Veel werk op de plank voor Europa, ik breng die zaken over en blijf op de nagel kloppen."