Biodiversiteitstop VN afgesloten met akkoord

Op de VN-top rond biodiversiteit in het Japanse Nagoya hebben ruim 190 landen vrijdagnacht een globaal akkoord bereikt dat het verdwijnen van plant- en diersoorten een halt moet toeroepen en de voordelen van zeldzame soorten eerlijker moet verdelen. De gesprekken verliepen erg moeizaam, met noord en zuid die op een aantal punten haast lijnrecht tegenover mekaar stonden.

Twintig concrete actiepunten zouden die situatie nu moeten omkeren. Zo moet de oppervlakte aan beschermde gebieden tegen 2020 omhoog tot 17 procent op het land (momenteel 12,9%) en 10 procent in de oceanen (momenteel nauwelijks 1%). De Europese Unie mikte oorspronkelijk heel wat hoger, maar daar stak China een stokje voor. Voorts spraken de delegaties ook af om ontbossing en overbevissing tegen te gaan, en beloofden ze subsidies te zullen schrappen die het behoud van biodiversiteit in de weg staan.

Minstens even belangrijk is het nieuwe Acces and Benefit Sharing (ABS)-protocol, waar al ruim zeven jaar aan gesleuteld werd. Dat protocol moet zorgen voor een eerlijkere toegang tot zeldzame soorten en micro-organismen, die vooral voorkomen in het zuiden. Nochtans gaan de rijke landen en hun bedrijven vaak met de voordelen aan de haal, onder meer voor de ontwikkeling van medicijnen en cosmetica. Hoog tijd dus dat ontwikkelingslanden gecompenseerd worden voor de winsten uit hun 'genetische rijkdommen', oordeelt het zuiden.

Het globaal akkoord kwam er in elk geval niet zonder slag of stoot. Iedereen is immers wel overtuigd van de nood aan biodiversiteit, maar economische belangen zetten vaak nog een rem op concrete actie. Uiteindelijk kregen de finale teksten pas vrijdagnacht omstreeks halftwee groen licht. Oorspronkelijk was het nochtans de bedoeling tegen de middag een akkoord te bereiken, dat dan om drie uur formeel bekrachtigd zou worden in de plenaire slotzitting.

Of Nagoya nu ook effectief het verdwijnen van plant- en diersoorten kan tegenhouden, zal de toekomst moeten uitwijzen. Het feit dat de VS - als enige op 193 landen - slechts als waarnemend lid deelnam, is daarbij een belangrijke kanttekening. Toch is het bereikte akkoord in elk geval wel een opsteker voor dit type onderhandelingen, zeker na de geflopte klimaattop eind vorig jaar in Kopenhagen.

Ook Vlaams minister en hoofd van de Belgische delegatie Joke Schauvliege is verheugd met het globaal akkoord dat bereikt werd. Ze ziet het als "een grote opsteker" in de strijd om het behoud van biodiversiteit én voor de klimaattop eind dit jaar in Cancun. "De afspraak die we maakten is dat iedereen actie moet ondernemen en er alles aan moet doen om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen tegen 2020", verduidelijkte Schauvliege.

In aanloop naar de klimaattop in Cancún toonde ze zich bovendien "zeer tevreden dat hier bewezen is dat het multilaterale niveau van onderhandelen nog werkt". "Iedereen was een beetje down na Kopenhagen, waar het niet goed lukte. Nu gelooft men weer meer in dit type onderhandelingen", zei Joke Schauvliege, daarbij verwijzend naar de mislukte klimaattop eind vorig jaar in de Deense hoofdstad.

Tot slot benadrukte ze nog dat de Europese Unie in Nagoya duidelijk bewezen heeft "dat ze het leiderschap kan nemen in dergelijke onderhandelingen". Met België als EU-voorzitter coördineerde Schauvliege in Nagoya ook het Europese standpunt, in nauw overleg met eurocommissaris voor Milieu Janez Potocnik. “Ik ben ook verheugd dat de Europese Unie hier voluit zijn voortrekkersrol heeft gespeeld. Iets wat door de andere betrokken landen ook openlijk werd erkend”, besluit Schauvliege.

De milieuorganisaties Greenpeace en WWF reageren verdeeld op het akkoord. Vooral de doorbraak rond de gelijke verdeling van voordelen uit zeldzame soorten stemt hen tevreden. De afspraken om het biodiversiteitsverlies te stoppen, hadden wel scherper gemogen en bijkomende financiering blijft hoe dan ook cruciaal”, oordelen ze.

"Dit akkoord bevestigt de fundamentele noodzaak om de natuur te beschermen, die de absolute basis vormt van onze economie en onze samenleving", stelt WWF-topman Jim Leape. De verzamelde landen hebben volgens hem "een sterk signaal gegeven dat het beschermen van de gezondheid van onze planeet een plaats verdient in de internationale politiek".

Bij Greenpeace klinkt het allemaal wat minder positief. "Het is spijtig dat niet aan de verwachtingen voldaan werd op cruciale punten als de beschermde gebieden op land en in zee. We zijn niet verder gegaan dan de bestaande doelstelling om 10 procent van onze oceanen te beschermen", betreuren ze. WWF bestempelt die 10 procent opvallend genoeg als "fantastisch nieuws".