Bedrijven komen met nieuw verpakkingsplan

De Vlaamse regering gaat de voorstellen uit het nieuwe 'verpakkingsplan' dat Comeos, Buurtsuper, Unizo, Detic en Fevia lanceerden, "grondig bestuderen". Dat heeft Vlaams minister-president Geert Bourgeois in het Vlaams Parlement gezegd. Bourgeois wil zich inhoudelijk niet uitspreken over de voorstellen, maar belooft wel dat zijn regering zal komen met een "omvattend" en "ambitieus" plan. Op een timing voor dat plan wil Bourgeois zich niet laten vastpinnen. Het plan wil onder meer het verpakkingsafval in het zwerfvuil halveren tegen 2025.  

Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) stelde vorige maand een plan voor dat de afvalberg fors moet inperken. Maar haar idee om statiegeld in te voeren voor blikjes en plastic flessen kreeg een 'no-go' van Open Vld en N-VA. De regering legde daarop, op vraag van N-VA, de bal in het kamp van de bedrijven die mee verantwoordelijk zijn voor die afvalberg. Comeos, Buurtsuper, Unizo, Detic en Fevia werkten daarom een eigen verpakkingsplan uit. Het plan bevat een hele reeks doelstellingen met bijbehorende deadlines, maar statiegeld op blikjes en pet-flessen maakt geen deel uit van dat plan.

Welke voorstellen zitten wel in het nieuwe plan? Volgens verslaggeving van De Morgen en De Standaard zou de uitgebreide PMD-zak begin 2019 gelanceerd worden. Daarin zul je alle plastic verpakkingen kwijt kunnen, niet alleen de petflessen en HDPE-flacons die er vandaag in mogen. Met de Ovam en de grote festivals wordt een plan opgesteld voor het milieuvriendelijker maken van de drinkbekers. Eind 2019 moeten ook de plastic zakken voor eenmalig gebruik aan de kassa’s van de Vlaamse supermarkten afgeschaft zijn. De andere handelszaken worden aangemoedigd een ontradende minimumprijs in te voeren.

Daarnaast moeten tegen 2022 de eenmalige plastic zakjes voor groente en fruit in de winkel worden afgeschaft en vervangen door alternatieven. Datzelfde jaar moet het zwerfvuil al met een vijfde teruggedrongen zijn. Tegen 2023 moet ook 95 procent van alle huishoudelijke verpakkingen (dus niet alleen die van plastic) gerecycleerd worden. In 2025 zijn alle verpakkingen herbruikbaar, recycleerbaar of afbreekbaar. Het afval van consumptie buitenshuis dat selectief ingezameld wordt, is tegen dan verdubbeld. In petflessen zit minstens 50 procent gerecycleerde grondstof.

Tegen datzelfde jaar 2025 zouden alle maatregelen samen, gecombineerd met inspanningen van de overheid, moeten leiden tot een halvering van het huishoudelijk verpakkingsafval in het zwerfvuil. Met Vlaamse en lokale overheden willen de federaties tenslotte de transparantie en de kwaliteit van de gegevens over inzameling, recyclage en zwerfvuil maximaliseren, omdat die cijfers vandaag gecontesteerd zijn.

De politieke reacties op het plan zijn lauw. Zowat alle partijen bestempelen de voorstellen als "onvoldoende". Ook meerderheidspartijen N-VA en Open Vld, partijen die nochtans net als de sector geen voorstander zijn van statiegeld, hebben kritiek. Terwijl Wilfried Vandaele (N-VA) nog vrij voorzichtig vindt dat de voorstellen kunnen "bijgevijld" en "versterkt" worden, gaat Gwenny De Vroe (Open Vld) een flinke stap verder. "We zijn zwaar ontgoocheld in wat we gelezen hebben", zo klinkt het. Zij pleit voor een "ambitieuze" aanpak en een verbod op klassieke plastic, niet alleen in verpakkingen, maar ook in kledij en cosmetica.

Ook de milieubeweging reageert koeltjes. “Tegen 2022 een vijfde minder zwerfvuil? Dat stond al in het Vlaamse Uitvoeringsplan Huishoudelijk Afval”, aldus Olivier Beys van Bond Beter Leefmilieu. “Er zitten best wel zinvolle dingen in maar tegelijk zijn ze weinig concreet. 90 procent van de plastic drankflessen inzamelen en recycleren: prima, maar hoe ze dat gaan doen zonder statiegeld is mij een raadsel. Het meest teleurstellende is dat er weinig over zwerfvuil gezegd wordt. Alle verpakkingen recycleerbaar maken klinkt goed, maar als die in de berm belanden schieten we er niet veel mee op. Ze maken zich sterk aan preventie te doen, maar de hoeveelheid verpakkingen is de jongste jaren nog met 15 procent toegenomen.”

Minister-president Bourgeois laat voorlopig niet in zijn kaarten kijken. Hij wil de voorstellen eerst "grondig bestuderen" en bespreken in de schoot van de regering. Bourgeois krijgt het verwijt dat zijn regering de knoop niet doorgehakt krijgt en onvoldoende ambitie toont. Daar is de regeringsleider het niet mee eens. "We zullen met een omvattend en zeer ambitieus plan komen voor de aanpak van verpakkingsafval en zwerfvuil", aldus Bourgeois.

Hij benadrukte wel dat blik en pet-flessen maar een deel van het zwerfvuilprobleem zijn. Verder vindt Bourgeois dat ook de consument zijn verantwoordelijkheid moet nemen en dat er een strengere handhaving moet komen. Wanneer de Vlaamse regering de knoop zal doorhakken over dat omvattende plan, kan Bourgeois niet zeggen. "Ik laat me niet vastpinnen op een timing", aldus Bourgeois.