Vlaamse meerderheid blijft ruziën over stikstofakkoord

Rode lijst blijft kop van Jut

Na drie zittingen in de Commissie Landbouw ging ook de discussie in het Vlaams Parlement voornamelijk over de lijst van rode bedrijven die in verplicht 2025 moeten sluiten omdat ze vlakbij natuur liggen die ze te zwaar belasten. Net als in de Commissie kwam het hevigste weerwerk opnieuw van parlementsleden uit de meerderheid. Zowel Gwendolyn Rutten (Open Vld) als Tinne Rombouts (CD&V) bleven zich vragen stellen over de samenstelling van de lijst en hekelden de onduidelijke informatie die ze daarover hebben ontvangen.

Nadat Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) eerder stelde dat er geen menselijke manier is om tegen een landbouwer te zeggen dat hij zijn levenswerk verplicht moet sluiten en dat ze het daar ook moeilijk mee heeft, reageerde Rutten scherp. “Nog erger dan te moeten zeggen dat mensen hun bedrijf moeten sluiten, is om ten onrechte te zeggen dat ze moeten sluiten.” Zij ziet, na vertrouwelijke inzage van alle lijsten, dat er minstens acht bedrijven vandaag “koudweg” te horen hebben gekregen dat ze op de rode lijst staan, terwijl ze in 2015 nog oranje waren.

“Als je zo’n opoffering vraagt van onze landbouwers, dan moet de beslissing die je neemt duidelijk, correct en rechtszeker zijn. Is dat niet het geval, dan dreig je in een juridisch moeras te verzanden”, aldus Rutten. “Als je op voorhand weet dat er fouten zijn gemaakt, dan moet je die rechtzetten. En er zijn duidelijk fouten gemaakt.” Het Open Vld-parlementslid drong aan op een duidelijk standpunt van de regering.

Rombouts noemde de manier waarop de samenstelling van de lijst van rode bedrijven exemplarisch voor het hele akkoord. Ze wees er ook op dat de stelling dat het gaat om “maar 41 bedrijven op een totaal van 12.000 veebedrijven” niet opgaat. “Iedereen heeft recht op een beoordeling op basis van correcte cijfers. Zelfs als het betekent dat er maar één bedrijf verkeerd is beoordeeld, dan is dat er één te veel”, meent de cd&v-politica.

Is er nog een Vlaamse regering?

Deze tussenkomsten deed de oppositie besluiten dat er helemaal geen stikstofakkoord meer is. “Mevrouw Rutten heeft de facto het vertrouwen in de regering opgezegd”, zei Groen-parlementslid Björn Rzoska. Ook Jos D’Haese (PVDA) stelde het functioneren van de regering in twijfel. “Ik stel me niet alleen vragen of er nog wel een stikstofakkoord is, ik vraag me ook af of er wel nog een meerderheid is.”

Controlerende taak van parlement

Zowel Rombouts als Rutten wezen erop dat zij inderdaad in de meerderheid zitten, maar dat ze als parlementslid ook een controlerende taak hebben. “Ik vind het verschrikkelijk wat hier gebeurt, en ja, ik ben lid van de meerderheid, maar het is mijn plicht als volksvertegenwoordiger om dit mee uit te zoeken”, reageerde Rombouts op de kritiek van de oppositie.

Wisselmeerderheid op komst?

In De Tijd wordt gesuggereerd dat er mogelijk een wisselmeerderheid op komst is om het stikstofakkoord door het parlement te krijgen. Vooruit en in mindere mate ook Groen scharen zich achter het akkoord en gebruiken daarbij steeds vaker de argumentatie die N-VA blijft gebruiken om het akkoord te verdedigen: het terugdraaien van het stikstofakkoord zal leiden tot een totale vergunningenstop. Nog volgens de krant schermt N-VA met die steun uit de oppositie tegenover coalitiepartners CD&V en Open Vld.

Tijdens het actualiteitsdebat was het immers opnieuw opvallend hoe sterk Vooruit en Groen het akkoord verdedigen. Zeker Bruno Tobback haalde – met de nodige beeldspraak – fors uit naar de kritiek van de meerderheid op het stikstofakkoord. “De hele deal van Jan Jambon ontaardt hier voor de ogen van heel Vlaanderen in ouderwets dienstbetoon. Het lijkt op een aflevering van FC De Kampioenen en dat zou het ook zijn, moest het probleem niet zo ernstig zijn. Het gaat niet alleen over de 41 landbouwbedrijven, maar over de hele Vlaamse economie.”

Hij stelde dat hoe langer zijn collega’s zich uitsloofden om de vergunningen van een aantal bedrijven te fiksen, hoe langer het stikstofprobleem als een zwaard van Damocles boven het hoofd van iedereen zal blijven hangen. “Met dit akkoord hebben we de juiste richting gekozen. De kunstgreep om stikstof naar beneden te rekenen, is eigenlijk onzin. Stop dan ook met vergunningen te verlenen op die basis, want daarmee wordt het probleem alleen maar erger. Er zijn middelen voorzien, gebruik die om de landbouwers schadeloos te stellen voor uw fouten uit het verleden in plaats van hen opnieuw iets voor te spiegelen.” Woorden die hem instemmend geknik van Demir opleverden.

Mieke Schauvliege van Groen haalde flink uit naar CD&V. “Dit stikstofakkoord is het resultaat van 20 jaar wanbeleid op vlak van milieu en landbouw en de oorzaak daarvan ligt in de eerste plaats bij CD&V, een vurig verdediger van de agro-industrie”, stelde ze. Daarbij volgde een sneer naar minister Brouns. “Drie dagen na uw aanstelling slaagde u er al in om uw eigen akkoord onderuit te halen door op te roepen om bezwaren in te dienen. Dat is ongehoord”, klonk het. Maar ook N-VA werd niet gespaard. “In Humo lezen we dan weer uitspraken van minister Demir dat er geen marge is voor verdere onderhandelingen en ze deelt daarbij meteen een aantal flinke tikken uit. Get your shit together”, was de oproep van Schauvliege naar de regering.

Waar CD&V en Open Vld omwille van hun positie in de regering niet volledig kunnen afvallen, doet Vlaams Belang dat wel. Deze partij trekt openlijk de kaart van de landbouw. “Onze partij is de enige partij die vanaf dag één gezegd heeft dat dit akkoord de doodsteek zou betekenen voor de boeren en dat dit tot economische, sociale en familiale drama’s zou leiden”, zo stelde Chris Janssens. “In een tijd waar we voor voedselzekerheid juist minder afhankelijk willen worden van het buitenland, wordt een strop gelegd rond de nek van onze boeren.”

Zijn Vlaams Belang-collega Stefaan Sintobin onderstreepte die woorden door een tweet te citeren van een landbouwer uit Ieper. Volgens die boer hebben in een straal van 10 kilometer rond zijn bedrijf minstens vier collega’s de intentie om minstens binnen twee jaar hun bedrijf te stoppen. De helft heeft daarbij de grens van 50 jaar nog niet bereikt. “Boeren zijn op en ontgoocheld. Proficiat aan het beleid”, besluit de tweet.

Vlaams Belang wees er ook op dat N-VA herhaaldelijk zegt dat het stikstofprobleem niet nieuw is en dat de vorige ministers verzuimd hebben om het probleem ten gronde aan te pakken en dat de partij doet wat het moet doen voor het algemeen belang. “Maar als het een gekend probleem is, waarom staat er dan geen letter over stikstof in het laatste verkiezingsprogramma van N-VA?”, vroeg Janssens aan minister Demir.

“We weten na bijna drie uur debat evenveel als in het begin van dit debat”, besloot D’Haese het actualiteitsdebat. “Dit gaat niet over een discussie of er fouten zijn gebeurd en of die dan kunnen worden rechtgezet na een openbaar onderzoek, de vraag is of er een politiek akkoord is op basis waarvan er maatregelen kunnen worden uitgevaardigd. Ik stel voor dat de meerderheid eens gaat samenzitten dit weekend zodat er een eind kan gemaakt worden aan dit circus.”

"Akkoord wordt gedragen door alle partijen"

"Het stikstofakkoord wordt door alle partijen in de Vlaamse regering gedragen". Dat verzekerde Vlaams minister-president Jan Jambon in het zondagse actualiteitsprogramma De Zevende Dag op Eén. "Het stikstofakkoord zit nu in openbaar onderzoek. We wachten dat nog twee weken af, evalueren dan de bezwaren en pakken ze dan aan", verklaarde Jambon.

De minister-president zei nog dat de Vlaamse regering met het stikstofakkoord problemen zoals in Nederland wil vermijden. "Daar is de stikstofuitstoot zo groot dat er een algemene vergunningsstop is. Je kunt geen industrie of landbouw meer uitbreiden en geen nieuwe investeringen doen", aldus Jan Jambon.

Jambon verzekerde nog op dezelfde golflengte te zitten als minister van Landbouw Jo Brouns, die eerder aangaf dat het stikstofakkoord na het openbaar onderzoek nog aangepast kan worden. "We moeten de opmerkingen en de fouten die uit het openbaar onderzoek blijken ernstig nemen", klonk het in De Zevende Dag. Hij verwees naar voorbeelden die hem ter ore gekomen waren van technieken die niet zijn meegenomen in de stikstofberekening van een bedrijf. "Als er al reductie is, moet daar rekening mee gehouden worden", vond Brouns.