Actievoerders vernielen ggo-aardappelveld in Wetteren

Het proefveld met ggo-aardappelen in Wetteren werd grotendeels vernield door actievoerders van ‘Field Liberation Movement’. Met een paar honderd mensen bestormden ze het terrein en zeven actievoerders geraakten door het politiecordon en konden zo een derde van de aardappelplanten uit de grond trekken. “Dit is een zwarte dag voor de wetenschap”, reageerde René Custers van VIB verslagen.

Begin mei werd in Wetteren een perceel aardappelen geplant die via genetische modificatie resistent zijn gemaakt tegen de aardappelziekte phytophthora. Met deze veldproef wilden het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO), het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), de Universiteit Gent en de Hogeschool Gent 27 verschillende ggo-aardappelvariëteiten testen onder Belgische bodem- en klimaatomstandigheden.

“Doordat de aardappel resistent is gemaakt tegen phytophthora zullen landbouwers veel minder gewasbeschermingsmiddelen moeten gebruiken en dat komt het milieu ten goede”, klonk het toen nog hoopvol. Toch rees er al gauw protest tegen de ggo-proef. In die mate zelfs dat het volledig omheinde veld dag en nacht bewaakt werd door een beveiligingsfirma en door camera’s. Een eerste protestmars volgde op 7 mei en nadien volgden er verschillende nachtelijke pogingen tot vernieling.

De ‘Field Liberation Movement’, een informeel collectief dat naar eigen zeggen bestaat uit milieu-activisten, consumenten, boeren en wetenschappers, had 29 mei vooraf uitgeroepen tot grote actiedag. Het riep op om in Wetteren te verzamelen voor een “actie van burgerlijke ongehoorzaamheid” waarbij het ggo-proefveld “op een geweldloze manier” vernield zou worden. Zo’n 250 actievoerders daagden op en trokken in groep naar het perceel. Onder hen waren er ook heel wat Fransen die naar verluidt ook betrokken waren bij de vernietiging van een ggo-proefveld in Frankrijk in 2004.

Vijftig politieagenten waren present om de actievoerders te beletten het terrein binnen te dringen, maar zij konden niet verhinderen dat zeven actievoerders over de omheining klommen en de aardappelplanten uitrukten. Ook werden er producten over het veld gestrooid, wellicht gaat het om gewasbeschermingsmiddelen. Volgens de lokale politie geraakte er een tiental personen gewond tijdens de actie en werden een veertigtal actievoerders opgepakt.

René Custers van VIB reageerde verslagen. “Iedereen die de afgelopen maanden hard aan deze proef heeft gewerkt, stond met tranen in de ogen te kijken hoe de vernielers te keer gingen. Ik kan alleen maar zeggen dat dit een zwarte dag is voor de wetenschap.” Dat beaamde ook Lieve Gheysen van de Universiteit Gent. “Als een heel kleine groep actievoerders kan verhinderen dat er wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt om een nieuwe technologie uit te testen, dan is dat bijzonder jammer voor een democratisch land als het onze.”

De onderzoekers gaan er dan ook van uit dat de proef verloren is. “We moeten nog ter plaatse de schade gaan opmeten, maar op het eerste zicht lijkt het veld niet meer bruikbaar. Bovendien werden er producten over het veld gestrooid. We nemen nu stalen om te bekijken of het om gewasbeschermingsmiddelen gaat”, zegt Greet Riebbels, woordvoerder van ILVO, die zegt diep ontgoocheld te zijn over het geweld dat gebruikt werd. Volgens haar maken de onderzoekers zich ook zorgen over de vraag of er aardappelen zijn meegenomen.

De initiatiefnemers van de proef overwegen juridische stappen. “De actievoerders wilden niet met ons in debat gaan. Door de vernieling hebben we een jaar achterstand opgelopen en wetenschappelijk is dit een ramp. We moeten vaststellen dat het democratisch proces niet werkt en dat zelfs de politie de vernielers niet kon tegenhouden”, aldus Jo Bury, directeur van VIB. "Wij hopen op een totale veroordeling van deze gewelddaden door politiek, gerecht en maatschappij."

Minister-president Kris Peeters gaf alvast te kennen de vernieling van het ggo-aardappelveld te betreuren. Hij onderstreept het belang van kritisch en onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek. “De Vlaamse regering heeft immers bij het uitwerken van haar beleid nood aan alle mogelijke informatie om de juiste beslissingen te nemen in het algemeen belang”, klinkt het. Peeters zal bekijken welke verdere stappen er ondernomen kunnen worden.

Boerenbond hoopte dat Vlaanderen klaar was voor onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek, maar moet concluderen dat dit niet het geval is. “We zitten met een probleem als goedgekeurd onafhankelijk onderzoek niet meer kan. Het ging hier trouwens om overheidsonderzoek en niet om onderzoek van de industrie. Bovendien zouden de resultaten transparant beschikbaar gesteld worden”, reageert Anne-Marie Vangeenberghe. “Er worden voortdurend veranderingen gevraagd van de landbouw, maar dan moet je eerst openstaan voor alle mogelijkheden, ook voor ggo’s, en dan pas beslissingen nemen.”

De Field Liberation Movement sprak op zijn beurt van een "zeer geslaagde actie en dag". "We hebben een succesvolle poging ondernomen om op een publieke en vreedzame manier de ggo-aaardappelen te vervangen door natuurlijke varianten.” Volgens de actievoerders zijn de gevolgen op lange termijn van de ggo's "absoluut niet gekend, is hun introductie onomkeerbaar en doen ze momenteel hoogstens aan symptoombestrijding van de problemen in onze voedselproductie en landbouw."

Groen! keurt de vernieling van het proefveld niet goed omdat vernieling maar al te vaak contraproductief werkt, maar het is wel blij dat het debat weer kan opengebroken worden. "Burgers hebben het recht zich op vreedzame wijze te verzetten als een monopolistische industrie als de biotechindustrie bepaalde technologie aan samenlevingen wil opdringen", zegt europarlementslid Bart Staes (Groen!), die de actie "een vorm van democratische strijd" noemt.

“Wetenschappelijk onderzoek en innovatie zijn belangrijk, maar de wetenschap is niet zo waardenvrij en onafhankelijk als ze zelf zou willen. Wat men onderzoekt en waarin men geld investeert zijn vaak ook keuzes met verstrekkende gevolgen. Ze beperken tegelijk veel alternatieven. Ook in de biologische landbouw dringt zich heel wat onderzoek op maar daarvoor zijn dan geen gelden beschikbaar. Een breder maatschappelijk debat dringt zich dus op. Weg van de labo's, in samenspraak met middenveld en consument”, aldus Dirk Peeters van Groen!.

Rond het proefveld hadden zich niet alleen tegenstanders van ggo’s verzameld. Vooraf was er ook een actie van 350 wetenschappers en studenten om de aandacht te vestigen op de vrijheid van onderzoek. Met de boodschap ‘Save Our Science’ keurden ze de acties van Field Liberation Movement af. “Dit is een grove schending van de vrijheid om onderzoek te verrichten naar duurzame oplossingen voor problemen waarmee onze landbouw geconfronteerd worden”, aldus professor Geert Angenon (VUB).

Sommige aanwezigen begrepen niet waarom de politie niet beter voorbereid was. “Deze actie was vooraf nochtans aangekondigd, waarom was hier geen waterkanon aanwezig? Of waarom waren er geen barricades opgeworpen”, vroeg een toeschouwer zich af. “Als de boeren in Brussel gaan betogen, dan wordt heel de stad afgezet”, reageerde iemand anders. Aan het VTM-journaal gaf de politie toe dat ze de situatie onderschat had.

De veertig opgepakte actievoerders die bestuurlijk of gerechtelijk werden aangehouden, werden zondag in de vooravond al vrijgelaten. “Wij hebben hun identiteit opgetekend en zij riskeren een vervolging”, liet het parket van Dendermonde weten.

Meer foto's op het VILT-Facebookprofiel.