Rekenkamer ziet de zoogkoeienpremie liever verdwijnen

België koos er bij de hervorming van het Europees landbouwbeleid in 2003 voor om de rechtstreekse steun voor vleesveehouderij te behouden. De Europese Commissie wil ook na 2013 gekoppelde steun blijven toestaan. Tegenwind komt er van de Rekenkamer. Die vond geen afdoend bewijs dat de zoogkoeienpremie nodig is voor het behoud van vleesveehouderij in regio’s met weinig economische alternatieven.

Sinds de introductie van de bedrijfstoeslag geven nog vijf EU-lidstaten rechtstreekse steun aan de vleesveehouderij in hun land. België, Oostenrijk, Spanje, Portugal en Frankrijk maken gebruik van de Europese premie van 200 euro per zoogkoe en vullen dat aan met een nationale premie van 50 euro per dier. Andere lidstaten stapten volledig af van gekoppelde steun en maken gebruik van de fondsen uit de pijlers I en II van het landbouwbeleid om de vleesveehouderij in kwestbare gebieden te ondersteunen.

De zoogkoeienpremie overleeft wellicht ook de volgende hervorming van het landbouwbeleid want de Europese Commissie wil gekoppelde steun na 2013 nog toestaan. Noch de Raad, noch het Parlement heeft tot op heden formeel gereageerd op het voorstel van de Commissie. De Europese Rekenkamer boog zich wel al over de kwestie. Haar advies luidt dat de gekoppelde steun voor zoogkoeien, ooien en geiten beter kan verdwijnen. "Andere door de EU en de lidstaten gefinancierde maatregelen zijn even doeltreffend om vleesvee-, schapen- en geitenhouderij te behouden in regio’s waar weinig economische alternatieven zijn of om milieu­voordelen te verwezenlijken", zo staat te lezen in het verslag.

Volgens de Rekenkamer wordt de gekoppelde steun onvoldoende gericht op de regio's met een kwetsbare plattelandseconomie. "In bergachtige gebieden of regio’s waar niet veel levensvatbare landbouwalternatieven voorhan­den zijn, bestaat er een reëel risico dat de veeteelt wordt opgegeven wanneer de gekoppelde steun verdwijnt", geeft de Rekenkamer toe. "Algemeen geldt echter dat de ontkoppeling van steun niet zal leiden tot ingrijpende wijzigingen in de productiestructuur op het niveau van de EU."

Gebreken in de beoordeling door Commissie en lidstaten van de uiteindelijke maatschappelijke en ecologische impact van de gekoppelde steun voor veeteelt, sterkt de Rekenkamer in de overtuiging dat de zoogkoeien-, ooien- en geitenpremie geen verdedigbaar instrument is. Tot dat besluit komt de Rekenkamer ook omdat er een gebrek aan afstemming is met andere maatregelen die vergelijkbare doelstellingen hebben.

Uit het verslag blijkt dat lidstaten niet hoeven te vrezen voor het instorten van de veehouderij en de vleesproductie in hun land. "In de lidstaten die de zoogkoeienpremie bleven toekennen aan vleesveehouders, nam het aantal zoogkoeien licht toe (+2%) tussen 2005 en 2010. Elders daalde de zoogkoeienstapel met zes procent", illustreert de Rekenkamer, die eraan toevoegt dat een sterk verband tussen de dierpremies en het aantal dieren ontbreekt. De geschiktheid van de grond, de marktomstandigheden, de mate van concurrentie vanuit derde landen en de consumentenvoorkeur zouden een grotere rol spelen.

In een reactie op het rapport van de Rekenkamer verdedigt de Europese Commissie het behoud van de zoogkoeien-, ooien- en geitenpremie. "Vanuit econo­misch oogpunt is het noodzakelijk om gekoppelde steun in bepaalde sectoren en bepaalde gebieden van Europa te handhaven. Door het zoogkoeienbestand op peil te houden, gaan minder jobs verloren in de veehouderij in economisch kwetsbare gebieden", motiveert de Commissie.

"Van de zoogkoeienpremie gaat bovendien een positief milieueffect uit en dat heeft, naast andere positieve effecten, in een aantal gebieden bijgedragen tot het behoud van een ex­tensieve vorm van landbouw." De Commissie benadrukt dat gekoppelde steun voor schapen, geiten en zoogkoeien in sommige gebieden essentieel is om de veestapel op peil te hou­den. Het zijn sectoren die er niet altijd in slagen om de bedrijfskosten te dekken, waardoor in het geval van vol­ledige ontkoppeling het risico groot is dat landbouwers hun veestapel van de hand doen.

Meer info: Verslag Europese Rekenkamer