Nieuw landbouwmodel kan ecosysteem verstandig gebruiken

Vorige week vond in het Europees Parlement in Brussel een conferentie plaats met als thema ‘Future Farms and Food in Europe’. “Het huidige voedselregime kan onmogelijk duurzaam genoemd worden”, zegt Bram Moeskops van VODO, “daarom pleit deze conferentie voor een voedselsysteem waarin agro-ecologie, lokale markten en mondiaal rechtvaardige handelsrelaties centraal staan.”

Het huidige voedselregime schiet volgens het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO) tekort zowel vanuit ecologisch, sociaal als economisch oogpunt. VODO organiseerde daarom samen met Terre Reversa, een denktank voor sociale en ecologische verandering, een conferentie die wil bijdragen aan het debat over het voedselsysteem.

“De landbouwproductie put de natuurlijke hulpbronnen uit en draagt bij tot de klimaatsverandering en het verlies aan biodiversiteit”, verklaart Moeskops. “De voedselproductie wordt bovendien in toenemende mate gedomineerd door multinationale agri-ondernemingen en supermarktketens.” VODO ziet daardoor een kapitaalintensief voedselsysteem tot stand komen, waar geen plaats is voor werkkracht.

“Multinationale agro-ondernemingen bepalen de prijs van zaaigoed en meststoffen, supermarktketens de prijs van het voedsel. Voor veel boeren in het Zuiden, maar ook steeds meer in het Noorden, is het bijgevolg moeilijk een waardig inkomen te behalen”, stelt Moeskops. Hij vindt het dan ook sprekend dat van de 1 miljard mensen in de wereld die honger lijden, twee derde landbouwers zijn. Daartegenover staat volgens hem wel dat in het Noorden overconsumptie van voedsel, en met name van vlees, verantwoordelijk is voor chronische ziektes als kanker, diabetes en obesitas.

De organisatoren van de conferentie achten een wereldwijde transitie naar duurzame landbouw en voeding daarom noodzakelijk. Transities zijn radicale of diepgaande wijzigingen van systemen die de basis vormen van onze samenleving, zoals het voedselsysteem. Omdat de problemen waarmee zulke systemen worstelen hardnekkig zijn, is hun wijziging moeilijk en vereist dit de betrokkenheid van vele actoren.

“Het einddoel van de noodzakelijke transitie van het landbouwsysteem kan op vele manieren worden ingevuld”, verklaart Moeskops. Op de conferentie werd gepleit voor een voedselsysteem waarin agro-ecologie, lokale markten en mondiaal rechtvaardige handelsrelaties centraal staan. “In plaats van te vertrouwen op kunstmeststoffen en pesticiden, berust dit nieuwe landbouwmodel op het verstandig gebruik van natuurlijke hulpbronnen, biodiversiteit en ecosysteemdiensten, zonder ze uit te putten”, klonk het.

Vele biologische landbouwbedrijven werken volgens de principes van de agro-ecologie. De deelnemers waren dan ook overtuigd dat de kennis van biolandbouw moet worden opgenomen in de transitie naar een nieuw landbouwmodel. “Verder moet de macht van multinationale ondernemingen worden ingeperkt ten voordele van de autonomie van boeren en consumenten”, luidde het. Lokale markten dragen immers bij tot een sterk socio-economisch weefsel op het platteland en in de stad.

Dit nieuwe landbouwmodel wordt uitgebreid besproken in het IAASTD-rapport ‘De transitie naar duurzame landbouw en voedselconsumptie’. De organisatoren stelden zelf een uitgebreide waaier aan transitiepistes samen, waarvan er sommige meer en andere minder potentieel hebben om tot een duurzaam landbouw- en voedselsysteem te komen. Met de conferentie willen VODO en Terre Reversa alvast een bijdrage leveren aan het debat hierover.

Onder meer Erik Mathijs, hoogleraar Landbouw- en Voedseleconomie aan de K.U.Leuven, Olivier De Schutter, Speciale Rapporteur bij de VN voor het Recht op Voedsel en Piet Vanthemsche, voorzitter van Boerenbond en Agricord namen deel aan dit debat.

Meer info: Future Food and Farms in Europe (Nederlandstalige versie beschikbaar)