Landbouwers geven akkervogels lokaal opnieuw kansen

Het gaat niet goed met onze akkervogels. Soorten als veldleeuwerik en patrijs nemen overal in aantal af. De grauwe gors komt in Vlaanderen enkel nog voor op de Haspengouwse leemplateaus. Nadat enkele jaren geleden aan de alarmbel werd getrokken, schoten verenigingen en overheden in actie. Op een trefdag in Neerlanden werd duidelijk dat lokaal de eerste successen worden geboekt.

Akkervogels zoals geelgors, gele kwikstaart en veldleeuwerik hebben betere tijden gekend in Vlaanderen. De grauwe gors geldt als de sterkst bedreigde akkervogelsoort. Ze vinden steeds minder voedsel op de akkers. De afname van het areaal zomergranen en het verdwijnen van winterse stoppelvelden zijn enkele nefaste veranderingen die het gevolg zijn van moderne landbouwpraktijken. Ook voldoende nestgelegenheid en dekking vinden, vormt voor veel vogels een probleem door het vergroten van kavels en verdwijnen van akkerranden en struikgewas.

De aard van deze pijnpunten maakt van landbouwers de ideale partners van de Vlaamse overheid om de akkervogels er opnieuw bovenop te helpen. Door een beheerovereenkomst akkervogels af te sluiten, helpen landbouwers het voedselaanbod vergroten en meer nestgelegenheid en dekking creëren. De landbouwer profiteert van de natuurlijke belagers van plaaginsecten die goed gedijen in de onbespoten zones, maar mag ook rekenen op een vergoeding voor de inspanning die hij voor vijf jaar aangaat. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de opbrengstderving die een maatregel veroorzaakt.

Beheerovereenkomsten voor akkervogels zijn alleen in zorgvuldig geselecteerde gebieden mogelijk om de inspanningen zo goed mogelijk te laten renderen en de kans op succes te vergroten. Sven Jardin, bedrijfsplanner bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), legt uit dat het belangrijk is om de juiste maatregelen op de juiste plaats te nemen, waarvoor kennis en maatwerk nodig zijn. Een team van 20 bedrijfsplanners helpt landbouwers uitzoeken welke beheerovereenkomsten aangewezen zijn voor hun bedrijf.

"Steeds meer landbouwers engageren zich om iets te doen voor landschap en natuur", zegt VLM-woordvoerder Jan Mosselmans. "Eén op zeven landbouwers sluit met dat doel voor ogen een beheerovereenkomst met de VLM", illustreert hij. "Complementair met de VLM werken ook de Regionale Landschappen aan agromilieubeheer", zegt Freek Verdonckt van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland. "Voor akkervogelmaatregelen gaat het om 203 landbouwers in Vlaanderen en 190 hectare aan maatregelen in Vlaams-Brabant, waar 60 procent van de beheerde oppervlakte zich situeert."

Vervolgens trokken de deelnemers van de trefdag naar een perceel van landbouwer Lucien Carlens. "We willen hier tonen dat binnen een regulier landbouwsysteem positieve resultaten voor de akkervogels kunnen worden geboekt met het instrument van de beheerovereenkomst akkervogels", zegt Freek Verdonckt. Hij legt uit dat de beeltenis van een veldleeuwerik, patrijs en grauwe gors op een stokje de aandacht van voorbijgangers, maar eventueel ook van de loonwerker, moet trekken zodat de rust van de vogels gevrijwaard wordt.

Op het perceel van 10 hectare past landbouwer Carlens een heel pakket aan beheerovereenkomsten toe zodat de landbouwgewassen omzoomd worden door brede grasstroken, erosiestroken en struikgewas. "Afgelopen winter werden op een hoekje voedselgewassen van 20 are 700 tot 800 vogels geteld", illustreert bedrijfsplanner Sven Jardin het succes dat Carlens geboekt heeft door met overtuiging aan akkervogelbeheer te doen.