Kenmerken groenteteelt en -handel in België & Nederland

Op de derde dag van Agriflanders bracht Boerenbond Rita Demaré, voorzitter van de REO Veiling te Roeselare, en Hans Van Es, voorzitter Dutch Produce Association, samen voor een landbouwpraatje met Piet Vanthemsche. De terugblik op 2012 deed onvermijdelijk terugdenken aan de EHEC-crisis het jaar voordien. "We moeten lessen trekken uit wat gebeurde en een herhaling vermijden", zegt Vanthemsche.

België en Nederland zijn als het ware één groot teeltgebied voor groenten zodat Boerenbond de voorzitters van twee producentenorganisaties uit beide landen samenbracht. Zowel in ons land als bij onze noorderburen worden (glas-)tuinbouwbedrijven groter. "Nederlandse tuinbouwbedrijven 'Europeaniseren' om de markt beter te bedienen", vertelt Hans Van Es. Nederland is net zoals België altijd al een exportland geweest.

"Nederlanders hebben hun blik meer op de wereld gericht, maar wij hebben altijd goed onze plan getrokken en beschikken nu over goed werkende coöperatieve veilingen. Schaal is dus ook niet alles", meent Boerenbond voorzitter Piet Vanthemsche. Maar een opschaling van de veilingen, zoals de fusie tussen Mechelse Veilingen en Coöbra, kan wel een meerwaarde voor de producenten betekenen. Zolang de lat op het vlak van kwaliteit maar zeer hoog blijft liggen.

De voorzitster van de REO Veiling beseft dat het voor de veiling een uitdaging is om voor kleine én grote coöperanten een meerwaarde te betekenen. Demaré vindt wel dat grote en kleine bedrijven naast elkaar moeten kunnen bestaan. In Nederland keren sommige grote groentetelers de veilingen de rug toe, of ze voeren hun groenten aan op een Vlaamse veiling. De prijsvorming via de klok, die in Nederland is verdwenen, is één van de redenen daarvoor.

"Klokverkoop blijft voor de meeste groenten erg belangrijk in Vlaanderen, maar bemiddeling heeft ook zijn plaats verworven", laat Rita Demaré verstaan. Volgens Vanthemsche kunnen beide verkoopsystemen elkaar goed aanvullen. De ambitie om als REO Veiling groenten te versnijden of verpakken, is onbestaande. "Als veiling moet je groenten verkopen aan de hoogst mogelijke prijs. Bij verticale integratie loert het gevaar om de hoek dat je concurrent wordt voor jezelf. Uiteraard willen we de vragen van afnemers wel zo goed mogelijk invullen."

Vanthemsche ziet de veilingen als een voorbeeld van horizontale integratie, maar noemt ook verticale integratie in de keten potentieel waardevol. In Nederland bestaat die trend al, zo heeft producentenorganisatie The Greenery ook een belang in een versnijderij. Ook los daarvan is de aanwezigheid van een robuuste voedingsindustrie een zegen voor de Vlaamse landbouw. "Daarom is Boerenbond via zijn investeringsfonds in het kapitaal van diepvriesgroenteproducent Pinguin gestapt. Wij willen zulke bedrijven lokaal verankeren", motiveert Vanthemsche.

Vervolgens kwam de graanprijs ter sprake. Een voldoende hoge graanprijs is volgens de Boerenbondvoorzitter nodig omdat het een hefboom en prijszetter is voor de ganse plantaardige sector. Als het over het inkomen van de groentetelers gaat, is ook de Europese gemeenschappelijke marktordening voor groenten en fruit (GMO) van groot belang. België en Nederland vinden elkaar in hun pleidooi voor het behoud van de GMO zoals ze vandaag bestaat. Een gelijke hectarepremie noemt Vanthemsche "weggegooid geld" omdat die verrekenend wordt in de pacht- en grondprijs. "Met de GMO kan je tenminste beleid voeren."

Hans Van Es constateert dat 80 procent van de landbouwwetgeving door Europa wordt gemaakt. "Gelukkig maakt landbouwkoepel Copa-Cogeca het de landbouworganisaties mogelijk om op Europees vlak met één stem te spreken", besluit Vanthemsche, "maar naarmate de EU groter wordt, wordt dat wel moeilijker."