Handelsblokken slijpen messen voor WTO-finale

De WTO-onderhandelingen leken vorige week in een stroomversnelling te komen door het voorstel van de Amerikanen om 60 procent van de handelsverstorende steun af te bouwen. Hoewel de EU zelf nog verder wil gaan, kwam er vanuit de rest van de wereld heel wat kritiek op de voorstellen. De Franse president Jacques Chirac vindt dan weer dat de Europese onderhandelaars hun nek te ver uitsteken. "Daar is niks van aan", stelt eurocommissaris Fischer Boel.

Het Amerikaanse voorstel werd wereldwijd koeltjes onthaald. De VS-onderhandelaars hebben geen ruggensteun van het Congres, ontwikkelingslanden zouden douanetarieven zwaar moeten afbouwen en door te sleutelen aan WTO-definities willen de Amerikanen enkele miljarden dollars aan contracyclische steun uit de oranje doos met marktverstorende steun in de minder gecontesteerde blauwe doos onderbrengen. Diverse NGO's vrezen dat de dumpingpraktijken hierdoor onverminderd zullen doorgaan.

Een twistpunt blijft de Amerikaanse voedselhulp, een vorm van verdoken exportsteun. Zonder afbouw wil de EU niet praten over de afbouw van zijn exportsubsidies. Volgens de VS is het Europese voorstel om voedselhulp om te zetten in financiële hulp niet haalbaar. "Het geld zou aan corrupte handen blijven kleven", aldus onderhandelaar Portman. De geloofwaardigheid van de VS staat op het spel. Volgens Scott Killman van de Wall Street Journal zouden de Amerikaanse handelsverstorende subdsidies dit jaar het recordbedrag van 22,9 miljard dollar uit 2000 kunnen overtreffen.

Na het Amerikaanse voorstel liet de EU verstaan dat het zijn handelverstorende steun met 70 procent wil terugdringen. Voor het inkomen van de Europese boeren hoeft dat geen probleem te zijn aangezien de beleidshervormingen sinds 1992 de verstorende productiesteun hebben omgezet in directe inkomenssteun. Daardoor zijn die subsidies weggevloeid naar de blauwe doos. In een reactie had Oxfam het over de nieuwe kleren van de keizer. "De rijke landen beloven hun steun fors terug te dringen, terwijl in werkelijkheid de totale uitgekeurde steun kan toenemen".

De Europese toegevingen zouden enkel de jongste landbouwhervorming verankeren in een internationaal vrijhandelsakkoord waardoor de zogeheten Mid Term Review onomkeerbaar wordt. Al dient gezegd dat dit hervormingsproces nog niet voltooid is. Er bestaat nog geen consensus over het suikervoorstel van de Commissie omdat de voorziene compensaties ontoereikend zijn om de verliezen voor boeren en suikerfabrieken op te vangen. Voor volgend jaar kondigt de eurocommissaris hervormingen aan in de wijn-, fruit- en groentesector.

Over markttoegang liggen momenteel voorstellen van een aantal handelsblokken op tafel. Meest ingrijpend zijn de formules die de Amerikanen voorstellen om douanetarieven af te bouwen. Anderzijds willen de VS de uitzonderingsmaatregelen voor gevoelige producten zoveel mogelijk aan banden leggen. Volgens India houden de Amerikaanse voorstellen onvoldoende rekening met het eerdere engagement van de rijke landen om van ontwikkelingslanden niet dezelfde inspanningen te eisen. Bij monde van Zwitserland uitten ook de netto-importerende landen van de G10 hierop kritiek.

Woensdag en donderdag komen de ministers van Handel en Landbouw van de VS, de EU, Brazilië en India opnieuw samen in een poging een akkoord te bereiken over het landbouwluik. De druk van het thuisfront zal bij de onderhandelaars voelbaar zijn. Saxby Chambliss, de Republikeinse voorzitter van de landbouwcommissie in de Amerikaanse senaat, liet verstaan dat er geen sprake kan zijn van een dalende netto-steun aan Amerikaanse boeren. Binnen de EU heeft Frankrijk voor dinsdag spoedoverleg bekomen van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken. Ook al benadrukt Fischer Boel dat de EU-onderhandelaars zich netjes aan hun mandaat houden.