EU wil oprukken asfalt en beton halt toeroepen

Grond die verdwijnt onder een laag beton is één van de belangrijkste oorzaken van bodemaantasting in de EU. Daarom publiceert de Europese Commissie richtsnoeren om bodemafdekking te temperen of te compenseren. Deze richtsnoeren moeten de aanzet vormen voor een slimmere ruimtelijke ordening en een stimulans bieden voor het gebruik van meer doorlaatbare materialen om de bodem te beschermen.

Europa is 's werelds meest verstedelijkte continent. Elk jaar legt de mens beslag op nog eens 1.000 km² (een oppervlakte groter dan de stad Berlijn), waarvan een groot deel uiteindelijk onder een laag beton verdwijnt. Als deze trend in hetzelfde tempo aanhoudt, zullen we in 100 jaar tijd een oppervlakte even groot als Frankrijk en Spanje samen naar onze hand hebben gezet.

Bodemafdekking treft vaak vruchtbare landbouwgrond, vormt een bedreiging voor de biodiversiteit, verhoogt het risico op zowel overstromingen als waterschaarste en draagt bij tot de mondiale opwarming. "De bodem is een waardevolle hulpbron die dringend op een verstandiger manier moet worden gebruikt", beseft milieucommissaris Janez Potocnik.

Bodemvorming is een uiterst traag proces want het duurt eeuwen om een bodemlaagje van één cm te doen ontstaan. Bodemafdekking veroorzaakt dan ook aanzienlijke bodemschade en leidt vaak tot permanent verlies. Dat is de reden waarom er nood is aan een doeltreffender en verantwoordelijker landbeheer.

Bodemafdichting kan worden tegengegaan door slimme ruimtelijke ordening en door paal en perk te stellen aan de stedelijke expansie. In plaats daarvan kan het ontwikkelingspotentieel van binnenstedelijke gebieden worden benut. Ook verzachtende maatregelen zoals de toepassing van doorlaatbare materialen in plaats van cement of asfalt zijn een mogelijkheid. Als plaatselijke verzachtende maatregelen ontoereikend zijn, kunnen compenserende ingrepen worden overwogen die de bodemfuncties elders ten goede komen.

De Commissie beklemtoont het belang van een geïntegreerde aanpak van het ruimtelijk beleid. De richtsnoeren die de Commissie ontwikkelde, behelzen een verzameling exemplarische beleidsmaatregelen, wetgeving, financieringsmechanismen, instrumenten voor planning op lokaal niveau, informatiecampagnes en diverse andere goede praktijken die overal in de EU worden toegepast.

Doelgroepen van de richtsnoeren zijn de bevoegde nationale, regionale en plaatselijke instanties en voor alle bij ruimtelijke ordening en bodembeheer betrokken beroepsgroepen. Zij zijn ook bedoeld om het brede publiek bewuster te maken van het voortschrijdende bodemverval. Tot slot kondigt de Commissie aan dat zij het huidige financieringsbeleid inzake infrastructuurontwikkeling zorgvuldig zal doorlichten om subsidies die een prikkel kunnen vormen voor onduurzaam ruimtebeslag en bodemafdekking, af te bouwen.

De richtsnoeren zijn een uitvloeisel van het recente stappenplan voor efficiënt hulpbronnengebruik in Europa. In het stappenplan wordt gesteld dat het EU-beleid tegen 2020 rekening zou moeten houden met de directe en indirecte effecten ervan op het landgebruik, en dat het tempo waarin het ruimtebeslag toeneemt en landbouwgrond en natuurlijke en halfnatuurlijke gebieden verloren gaan zodanig vertraagt dat het doel om tegen 2050 het nettobeslag op nieuw land tot nul te herleiden, haalbaar blijft.

Meer info: Richtsnoeren met beste praktijken inzake bodemafdekking