"7 pct van gewasbeschermingsmiddelen in EU is vervalst"

Zeven procent van de gewasbeschermingsmiddelen die in Europa verhandeld worden, zou nagemaakt zijn. De illegale trafiek ervan zou een omzet genereren van 500 miljoen euro per jaar. Dat blijkt uit een reportage van Panorama. De risico’s van deze valse producten voor het milieu en de hele voedselketen zijn echter onbekend. Draaischijf in de productie is China. Rusland en Oekraïne vormen de spil voor de handel.

Het namaken van producten is niet alleen meer weggelegd voor handtassen van Delvaux of zonnebrillen van Gucci. Zowat van elk merk bestaat er een namaakversie, beweren de reportagemakers van Panorama. Van namaakpesticiden bijvoorbeeld, hebben nog maar weinig mensen gehoord. “Namaak betekent niet altijd slechte kwaliteit, maar soms is er wel degelijk een probleem en dat blijkt niet zo onschuldig”, klinkt het.

Tien procent van de gewasbeschermingsmiddelen op de wereldmarkt zou vals zijn. In Europa zou het gaan om zeven procent. Zo werd in januari 2010 in de haven van Hamburg 28 ton namaakmiddelen onderschept in containers uit Shanghai. De gedupeerden waren gevestigde chemiereuzen zoals Bayer, Syngenta en DuPont. “Deze valse gewasbeschermingsmiddelen bestonden voor 30 procent uit solventen die giftig en gevaarlijk zijn voor het ongeboren leven”, zegt Rainer Wujiciak, minister van Financiën van Hamburg.

Over het gevaar van deze nagemaakte producten kan ook de Franse boer Gabriel Singez meespreken. Een veelgebruikt product dat hij op zijn aardappelveld spoot, bleek bijtend zuur te bevatten. Meer dan vijf hectare aardappelen werd vernietigd met 40 gram gewasbeschermingsmiddelen. Hij had het gekocht bij zijn vaste leverancier die zich bevoorraad had in België. Op die manier ging er in Frankrijk al 34 hectare landbouwteelten verloren.

Volgens de reportagemakers zou 80 procent van de vervalste gewasbeschermingsmiddelen uit China komen. “De trafiek ervan wordt geleid door sterk georganiseerde groeperingen met vertakkingen in Rusland, Oekraïne en Litouwen. Deze bendes verzetten grote hoeveelheden en zijn zeer goed georganiseerd. Dezelfde dag nog kunnen ze hun importroutes wijzigen als er ergens een risico ontstaat. Bovendien beschikken ze over belangrijke financiële middelen”, weet Benoit Godart van Interpol.

De “vervalsingsmaffia” kent ook alle achterpoortjes in de Europese wetgeving. Zo kon er van de onderschepte 28 ton in de haven van Hamburg maar 12 ton vernietigd worden. De overige 16 ton geraakte toch op de eindbestemming omdat de douane geen wettelijke basis had om ze te confisqueren. “De producten zaten in een neutrale fles zonder etiket of opschrift. Die etiketten werden in andere container opgestuurd. Op die manier is enkel het etiket namaak en niet het product”, weet Rainer Wujiciak.

Dat het relatief eenvoudig is om valse gewasbeschermingsmiddelen te bestellen, werd bewezen in Panorama. In het Chinese Shenzhen deden de reportagemakers zich voor als potentiële kopers. Een bestelling van vijf ton kon op 15 tot 20 dagen geleverd worden met een etiket naar keuze. De valsmunters raadden wel aan om de etiketten “apart op te sturen omdat dit de export vergemakkelijkt”. De verkoopprijs op de Europese markt zou acht keer hoger liggen dan de aankoopprijs in China, transport inclusief.

Meer informatie: Reportage Panorama 'Alles is nagemaakt'